De enorme afvalberg bij Geldermalsen zal niemand ontgaan die er over de A15 langsrijdt. Zeker nu die berg is bekleed met zonnepanelen. Vanuit de lucht wordt zichtbaar dat een automobilist nog maar de rand ziet van een enorm zonnepark. Met zo’n 35.000 panelen, op een oppervlak van bijna 18 voetbalvelden, was het bij de aanleg het grootste park van Nederland; en het is het nog steeds de grootste van Gelderland.

Bij voldoende zonlicht kunnen de panelen een vermogen van 9,3 megawatt leveren. Voldoende om ongeveer 3000 huishoudens van schone stroom te voorzien.

Het zonnepark is een initiatief van Afvalverwerking Rivierenland (Avri). Dit overheidsbedrijf zorgt al jaren voor de afvalverwijdering van de gemeente West Betuwe (dit jaar ontstaan als fusie van de gemeenten Geldermalsen, Neerijnen en Lingewaal) en de zeven gemeenten eromheen. „Maar we ontwikkelen ons meer en meer van afvalinzamelaar naar grondstoffenleverancier”, licht directeur Erik de Vries toe. „We vinden het steeds belangrijker om verspilling van grondstoffen tegen te gaan. Bewust bieden we daarom alle ruimte aan initiatieven die dit ondersteunen. Zoals het Grondstoffenpark Rivierenland in Geldermalsen, waar binnenkomend groen- en houtafval en grondstromen worden opgewerkt tot biomassa en bruikbare bouwstoffen.”

Gras

Daarnaast is het zonnepark een voorbeeld van de groene visie van Avri. „En een uitdaging”, legt Kees Mijdam, projectleider van het nieuwe zonnepark, uit. „Normaal groeit er op een oude stortplaats wat gras, maar verder doet er nooit iemand nog wat mee. Dan kun je er net zo goed duurzame energie opwekken.”

Hoe zijn jullie op dat idee gekomen?

Mijdam: „Daarvoor moet ik een heel eind terug. Onze afvalberg is in 1969 begonnen als stortplaats voor huishoudelijk afval. Alles wat in de container ging, tot aan wasmachines toe, werd hier gestort. Door de invoering van het gescheiden inzamelen kon er meer afval worden hergebruikt. De afvalberg groeide daardoor minder snel, totdat in 2014 de laatste vracht werd gestort. De inmiddels forse afvalberg met een inhoud van 3 miljoen kuub was voor ons overbodig geworden.”

De stortplaats zou in eerste instantie een recreatieve bestemming krijgen, zoals de afvalberg langs de A12 bij Zoetermeer. Die is omgetoverd tot een fraai recreatiegebied. „Maar de omgeving liet dat hier niet toe. De Betuwelijn werd aangelegd; er kwamen verschillende industrieterreinen omheen. Ons plan raakte daardoor achterhaald”, vertelt Mijdam.

Toen kwam Avri met het idee om er een zonnepark aan te leggen. In eerste instantie om het eigen bedrijf van stroom te voorzien. Maar zonder SDE±subsidie (stimuleringsregeling duurzame energieproductie) zou zo’n kleinschalig zonnepark niet rendabel zijn. „Een flinke schaalvergroting bleek noodzakelijk”, vervolgt Mijdam. „Die uitdaging zijn we aangegaan. In 2014 hebben we de subsidie aangevraagd. Toen die binnen was, vroegen we ons af: Kunnen we er dan niet gelijk het maximale uithalen? We hebben het toen grootschalig aangepakt met ruim 10 hectare aan zonnepanelen.” Met gepaste trots voegt Mijdam daaraan toe: „Dat komt neer op energie voor zo’n 3000 huishoudens. En een CO2-reductie van 4500 ton per jaar.”

Realisatie

De bouw van het zonnepark had wel heel wat voeten in de aarde. Onder meer omdat de afvalberg was voorzien van een waterdichte afdeklaag die beslist niet mocht beschadigen. Daarnaast bleek een constructie nodig met betonnen blokken. Daarop kwam een verstelbare constructie, zodat de panelen ook na eventuele verzakking van de afvalberg niet zouden beschadigen.

Zonnepanelen worden in de regel op het zuiden gericht. Mijdam: „Op de helling langs de A15 zou dat problemen kunnen geven: de panelen zouden hinderlijke schittering kunnen veroorzaken voor automobilisten. Deze zijn daarom op het westen gericht. Dit geldt voor 30 procent van de panelen. De opbrengst van die panelen is daardoor lager. Maar doordat de panelen aan het einde van de middag langer van de zon profiteren, wordt dat grotendeels goedgemaakt.”

De aanleg van het zonnepark kostte 10,3 miljoen euro. Voor de aansluiting met een 10 kilovoltskabel naar netbeheerder Liander kwam daar nog 800.000 euro bij. De terugverdientijd werd geschat op elf jaar. Deze bedragen financierde Avri zelf. Wat het bedrijf tekortkwam, werd aangevuld met leningen bij de Triodos Bank en bij het innovatie- en energiefonds van de provincie Gelderland.

Om deze leningen van circa 1 miljoen euro af te lossen, startte Avri een crowdfundingsactie. Die stelde de Gelderse inwoners in de gelegenheid om mede-eigenaar van het zonnepark te worden. Omdat Avri als overheidsbedrijf geen winstoogmerk heeft, komt de opbrengst van het park ten goede aan alle inwoners van de gemeenten waar Avri afval inzamelt. Zij profiteren van een lager tarief voor de afvalstoffenheffing.

Opbrengst

In mei 2018 ging het zonnepark van Avri open. Door de extreem zonnige zomer maakte het park een vliegende start. In september vorig jaar was al 80 procent van de verwachte jaarlijkse productie opgewekt. Tegen een prijs van 14,7 cent per kilowattuur, inclusief de SDE±subsidie.

Projectleider Mijdam ziet voor zijn energieberg ook mogelijkheden voor windenergie. „Het is de bedoeling is dat er drie windturbines bij komen. Dan hebben we zon én wind. Eén molen boven op de afvalbult en twee aan weerszijden ervan.” Het worden drie turbines met een ashoogte van 120 meter en een rotordiameter van 130 meter. De tiphoogte –dus als een van de wieken helemaal omhoog is gericht– bedraagt 185 meter. Elke molen heeft een piekvermogen van 3,6 megawatt.

Vanaf de A15 is in de verte de bouw duidelijk zichtbaar. In de nacht van 10 op 11 september gingen de wieken voor de drie windturbines op transport. Over de weg; en dat was een flinke logistieke uitdaging. Elke wiek is niet minder dan 126 meter lang. „We moeten ze zo plaatsen dat de zonnepanelen zo min mogelijk last hebben van de draaiende slagschaduw van de wieken”, licht Mijdam toe.

Als de bouw volgens planning verloopt kunnen deze bijna 200 meter hoge windmolens vanaf december ook groene stroom leveren, vervolgt de projectleider. „Deze drie turbines gaan samen met de zonnepanelen de hoeveelheid stroom opwekken die zo’n 13.000 huishoudens gebruiken.”