Katanacho geeft eerlijk aan dat ook zijn theologie contextueel is en vertrekt vanuit een Palestijns-christelijk perspectief dat geen ruimte laat voor haat maar hem leert zijn vijanden lief te hebben. Voor hem is de hele Bijbel het uitgangspunt. Katanacho stelt aan het begin van zijn boek de theologische vooronderstelling ter discussie die ervan uitgaat dat God het land aan Israël gaf. Hij rekent af met het dispensationalisme alsook met Joodse en christelijke zionisten. Hij probeert aan te tonen dat de landsgrenzen verschillend geïnterpreteerd kunnen worden. Vervolgens laat hij invloedrijke exegeten aan het woord om aan te tonen hoe ingewikkeld het is om de identiteit van Israël te formuleren. En zeker om de moderne staat Israël daarmee te vergelijken.

Door gemengde huwelijken zijn er allerlei variaties ontstaan waarbij duidelijk wordt dat het ”heilige zaad” vermengd is met dat van vele volken. Ook de wijze waarop God het land aan Israël gaf is tekenend voor de manier waarop er naar de landbelofte gekeken moet worden. Voorwaarde is altijd volkomen gehoorzaamheid aan Gods heilige geboden. Anders zou het volk in ballingschap gebracht worden. Katanacho pleit voor een christocentrische benadering.

Eigenlijk stelt Katachano dat het land niet van de Israëlieten of de Palestijnen is, maar van Christus. Christus is de vervulling van de profetieën die in de hele Bijbel gedaan zijn. Al vóór Abraham ligt de focus op heel de wereld en niet op Kanaän. Ook de landsbelofte aan Abraham moet christologisch geduid worden en omvat de goddelijke verlossing die door Abrahams zaad bewerkstelligd zal worden. Uiteindelijk gaat deze belofte terug op Adam, waarbij het Nieuwe Testament leert dat Jezus de tweede Adam is.

Hagar

Katanacho legt een verbinding tussen Genesis 1:28 en de uitspraak van Jezus: „Mij is gegeven alle macht in hemel en op aarde” (Matth. 28:18). Hiermee stelt de schrijver iedere theologische claim die één land plaatst boven een ander, ter discussie. Als Christus de eigenaar van het land is, dan is dat het land van geloof, vrede, verzoening en hoop. Vooral dat laatste is zijn inzet en met hem van de opstellers van het Kairosdocument. Daarom probeert hij met het voorbeeld van Hagar, die ook in een ondergeschikte positie moest vluchten uit haar land, een transformatie op gang te brengen. Hagar wordt geroepen om in opdracht van God tot een zegen te zijn. Dat is geweldloos verzet dat voortkomt uit Bijbelse hoop, liefde en gerechtigheid.

Na het lezen van het boek van Katanacho blijf ik met (theologische) vragen zitten. Het is te waarderen dat de schrijver open is over zijn motief. Maar juist dit Palestijns-christelijk motief zorgt eveneens voor eenzijdigheid. Mijns inziens wordt hier zowel de landbelofte als de identiteit van het volk van Israël te snel met wat exegetische pennenstreken weggestreept. Waarom lees ik geen grondige exegese van Romeinen 11? Leidt de visie dat alles vervuld is in Christus niet uiteindelijk tot vervangingstheologie? Juist als we het gesprek willen zoeken in een gezamenlijke zoektocht naar vrede: waar is dan de notie dat ook het Joodse volk (in dit geval het zaad van Abraham) door de eeuwen heen onrecht werd aangedaan, en ook nu door terreur van Palestijnse zijde? Hoewel dit summier aan de orde komt, is een evenwichtige balans nodig voor een goed gesprek.

Dat zijn vragen waarop ik geen antwoord krijg. Dat betekent niet dat dit boek geen waardevolle bijdrage levert in het debat over Israël. Het houdt een spiegel voor en stelt je voor de vraag: heb ik (als westers Europees christen) genoeg oog voor christelijke Palestijnse broeders en zusters die kwijnen onder het onrecht dat hun wordt aangedaan? Na het lezen van dit boek moest ik concluderen dat dit niet het geval is. Het betreft eerder een blinde vlek. Daarom raad ik iedereen aan om dit boek ter harte te nemen, en met elkaar het gesprek te zoeken in een gezamenlijke zoektocht naar vrede voor Jeruzalem.

De auteur schreef een masterscriptie over de verhouding tussen kerk en Israël.

Het land van Christus. Een Palestijnse theologie van het Beloofde Land, Yohanna Katanacho; uitg. KokBoekencentrum; 120 blz.; € 12,99