Onder een seringenboom in de Transvaalse plaats Rustenburg stichtten de verontruste Zuid-Afrikaners de Gereformeerde Kerke in Suid Afrika (GKSA). In de volksmond raakte deze al spoedig bekend als de Dopperkerk. Gangmakers waren de latere Zuid-Afrikaanse president Paul Kruger en de vanuit Zwolle uitgezonden afgescheiden predikant ds. Dirk Postma.

Deze laatste richtte in 1869 in Burgersdorp de ”Teologiese Skool” op, teneinde er predikanten op te leiden voor de her en der ontstane Dopperkerken. Vorige week stond deze school, die in 1905 naar Potchefstroom verhuisde, stil bij haar 150-jarig jubileum.

Doordat ds. Postma de vooruitziende blik had om behalve predikanten ook onderwijzers te gaan opleiden, wordt dit jubileum breed herdacht en ook verslagen in de grote landelijke pers in Zuid-Afrika. De onderwijzersopleiding zou namelijk uitgroeien tot de Potchefstroomse Universiteit voor Christelijk Hoger Onderwijs (1951), die op haar beurt in 2004 verderging als de openbare North West University. Deze NWU –een van de beste en met ruim 65.000 studenten tevens een van de grootste in Zuid-Afrika– viert nu dus eveneens haar 150-jarig jubileum. Ze is de enige universiteit waar Afrikaans nog als voertaal geldt en heeft een theologische faculteit die nauw samenwerkt met de Teologiese Skool.

Apeldoorn

Van meet af aan onderhield de Potchefstroomse universiteit nauwe betrekkingen met Nederland. In het bijzonder waren er banden met de Vrije Universiteit in Amsterdam, die immers onder vergelijkbare omstandigheden tot stand gekomen was en eenzelfde doelstelling had: het verzorgen van christelijk hoger onderwijs. Toen de VU echter in 1974 deze banden verbrak vanwege het Zuid-Afrikaanse apartheidsbeleid, verlegden de contacten zich naar de huidige Theologische Universiteit Apeldoorn van de Christelijke Gereformeerde Kerken. Hoe nauw deze banden werden, bleek wel uit het feit dat zowel prof. dr. W. H. Velema (1996) als prof dr. W. van ’t Spijker (1997) er uit handen van oud-president F. W. de Klerk een eredoctoraat ontving. In 1994 erkenden de Dopperkerken dat het apartheidsbeleid onrechtvaardig en onchristelijk was geweest, en sindsdien werden geleidelijk aan ook de betrekkingen met de VU weer aangehaald.

Schriftliederen

De Teologiese Skool herdacht haar jubileum vorige week met een tweetalig congres over ”De impact van gereformeerde theologie”. Lezingen werden onder meer verzorgd door kerkhistoricus Francois Muller, voormalig decaan Francois Viljoen (schoonzoon van de christelijke gereformeerde nieuwtestamenticus prof. dr. A. Floor) en de jongste aanwinst in het hooglerarencorps, de energieke oudtestamenticus prof. Albert Coetsee.

Ook theologisch ethicus prof. Koos Vorster hield een inleiding. Vorster is een zwaargewicht op zijn vakgebied, hoofdredacteur van het theologisch tijdschrift ”In die Srkiflig” (”In het licht van de Schrift”) en een belangrijk geestelijk leider in de GKSA. Vanuit Nederland en de VU mocht ikzelf een hoofdlezing verzorgen over ”De toekomst van theologie aan openbare universiteiten”, een thema dat zowel daar als in ons eigen land zeer aangelegen is.

De feestelijkheden werden verder opgeluisterd met een excursie naar het eerste klaslokaal en de oude rectorswoning (inmiddels samen een museum) even verderop in de stad. Ook was er een bijeenkomst van Woord en lied in de naastgelegen kerk – de Teologiese Skool werd ooit letterlijk aan deze kerk vastgebouwd om haar onverbrekelijke eenheid met de kerken uit te drukken.

De tijd dat de Doppers alleen psalmen zongen bleek voorbij. Inmiddels behoren ook andere Schriftliederen en schriftuurlijke gezangen tot het kerkelijk repertoire. Maar de vastbeslotenheid om zich door de gereformeerde theologie te laten voeden, bleek onverminderd.

Prof. dr. G. van den Brink is hoogleraar theologie en wetenschap aan de Vrije Universiteit Amsterdam.