Enkele honderden demonstranten laten zich niet langer de mond snoeren in Egypte. Met name vrijdag en zaterdag gingen ze schreeuwend de straten op in Caïro en andere steden in het land. Hun inzet was hoog: ze eisten het onmiddellijke vertrek van de Egyptische president Sisi, omdat die een repressief bewind voert.

Protesten, de val van een president, een repressief bewind, het zijn bekende termen. Hoe zat dat ook alweer? Voor het antwoord op die vraag moeten we terug naar 2011. Demonstraties die grote delen van de Arabische wereld toen in brand zetten, werden in Egypte tot een laaiend vuur. Drie weken achter elkaar eisten miljoenen mensen het vertrek van de toenmalige seculiere Egyptische president Mubarak.

Die zwichtte voor het protest en vertrok. In daaropvolgende verkiezingen kwam, voor het eerst, de Moslimbroederschap aan de macht. Dat was een experiment van korte duur.

Een jaar later werd het regime van de Moslimbroeders middels een coup van het leger weer aan de kant gezet. De nieuwe president werd Sisi. Hij is, net als Mubarak, een telg uit het leger die fel gekant is tegen de politieke islam van de Moslimbroeders.

Om hen en andere mogelijke relschoppers de wind uit de zeilen te nemen, voerde Sisi tal van beperkende maatregelen door. Je mag in Egypte niet zomaar demonstreren en ook geen kritische opmerkingen over de regering maken op sociale media – zeker niet als je veel volgers hebt. Kortom, wie een te grote mond heeft in Egypte, heeft aan Sisi een verkeerde.

Vertrapt

Des te opvallender is het dat nu toch honderden mensen de straat opgaan – voor het eerst sinds de vorige revolutie. Onder meer een levensgroot spandoek met de foto van Sisi werd neergehaald en vertrapt.

De demonstranten geven daarmee gehoor aan de oproep van een invloedrijke Egyptische acteur, Mohammed Ali. Hij wil opnieuw een revolutie, omdat Sisi in zijn ogen de leider is van een onderdrukkend regime.

Het leger en de politie drukken protesten normaliter snel de kop in, en ook deze dagen is politie massaal aanwezig op en rond de belangrijkste verzamelpunten, zoals het Tahrirplein in Caïro. Er werd onder meer traangas gebruikt om de demonstraties te beëindigen. Een onbekend aantal mensen werd gearresteerd.

De grote vraag is of het Egyptische volk gediend zou zijn met een nieuwe revolutie. De meeste christenen in het land weten zeker van niet. Zij voorzien meer chaos en onderdrukking, in het bijzonder richting christenen en andere minderheden. Dat is ook wat Sisi maandag zelf zei in reactie op de onrust: Zonder hem is de dreiging van de politieke islam opnieuw reëel.

Ook de Amerikaanse president Trump is ervan overtuigd dat Sisi moet blijven. Hij is totaal niet onder de indruk van de demonstraties, liet hij maandag weten in de marge van de VN-top in New York, waar Sisi ook aanwezig is. „Iedereen heeft demonstraties”, zei Trump. „Egypte heeft een geweldige leider.” Trump is al jaren een uitgesproken bondgenoot van Sisi. Eerder dit jaar noemde hij Sisi in een onbewaakt ogenblik zelfs „mijn favoriete dictator.”

Spanning

Of de protesten tegen Sisi’s bewind doorzetten, is nog uiterst onzeker. Na zaterdag keerde de rust voorlopig terug. Een herhaling van 2011 is nog niet aan de orde. Maar het feit dat er mensen zijn die überhaupt durven te demonstreren, geeft aan dat de onderhuidse spanning in Egypte nog lang niet is verdwenen. Integendeel; de eisen van destijds –zoals meer banen, meer toegang tot basisbehoeften– zijn onverminderd aanwezig. De uitbarsting van 2011 was het gevolg van al veel langer oplopende interne spanningen. Omdat de voedingsbodem daarvan niet weg is, kan een nieuwe revolutie ook nu, net als in 2011, onverwachts uitbreken.