Af en toe maak ik op sabbat een wandeling door een ultraorthodoxe wijk. Foto’s maken doe ik op deze dag natuurlijk niet. De belangrijkste reden is dat ik de rust op deze dag wil respecteren. Ook het fotograferen in de synagoges of bij de Westelijke Muur is verboden op sabbat of de Joodse religieuze feestdagen.

De sabbat begint vrijdagavond bij het ondergaan van de zon en eindigt bij zonsondergang op zaterdagavond. De politie plaatst vrijdagmiddag hekken op straat en verwijdert deze zaterdagavond.

De vaders met zwarte kaftans, sjtreimels en gebedskleden lopen met hun zoontjes midden op straat naar de synagoges. Eerst op vrijdagavond, dan op zaterdagmorgen en ook nog tegen zaterdagavond. Ze lopen omhoog of naar beneden, want Jeruzalem is heuvelachtig.

In de Joodse wijken van de stad waar veel seculieren wonen, zijn de wegen niet afgesloten. Auto’s kunnen gewoon rijden, maar het is minder druk dan anders. Bussen of trams rijden niet in de stad. De Jeruzalemmers die geen auto hebben moeten thuisblijven, lopen of een taxi nemen. De taxi’s hanteren op zaterdag een hoger tarief.

Bij de wegen die open zijn, bestaat de kans dat de ultra’s aan de kant van de weg ”sjabbes, sjabbes” roepen naar de passerende auto’s. Wegen die nu nog open zijn op sabbat, kunnen in de toekomst ook worden afgesloten.

Gemiddeld hebben ultraorthodoxe haredische gezinnen zeven kinderen, maar er zijn er ook waar het aantal tot ver over de tien oploopt. De kinderen trouwen en krijgen ook weer veel kinderen. Nu bouwt Jeruzalem hard voor deze bevolkingsgroep, maar het is niet meer bij te benen. De snelle aanwas leidt ertoe, dat steeds meer haredim huizen huren of kopen in de seculiere wijken.

Het flatgebouw waarin wij wonen verandert ook. Naast ons woont een haredisch gezin. Op sabbatdag komen vaak gasten. De maaltijden zijn zeer luidruchtig – met veel gezang.

Inmiddels brandt ook de hele sabbat door het licht in het trapportaal. In het portaal en in elk huis naast de voordeur zitten lichtkopjes om het licht in de galerij aan te doen. Na een paar minuten gaan de lampen automatisch weer uit. Orthodoxen mogen het licht niet aandoen op sabbat en ze mogen ook niet van de lift gebruik maken.

Een jaar geleden betekende dat nog dat ze op vrijdagavond in het aardedonker met kinderwagen en al de trappen opliepen – een gevaarlijke situatie. Een van de haredim die helemaal bovenin het gebouw woont, bracht eerst een zwak lampje aan, dat voor de sabbat kan worden aangezet. Zo werd de duisternis op de rustdag verdreven.

Inmiddels is een betere methode gevonden. Op sabbat blijft het licht in het trapportaal gewoon de hele tijd aan. De bedoeling is dat het op zaterdagavond na zonsondergang weer uitgaat, als iedereen weer op het lichtknopje mag drukken.

Maar wij Nederlanders zijn toch gaan zeuren toen bleek dat het licht pas op maandag of dinsdag uitging. Iemand van de wooncommissie heeft dat gecheckt. Gelukkig gaat het licht nu weer na de sabbat uit. Dat is wel zo prettig om de elektriciteitsrekening niet te hoog te laten oplopen.