Alles wat op welke wijze ook een stikstofverbinding uitslaat, telt mee. Behalve honden, katten en andere gezelschapsdieren, terwijl we er daar een slordige 35 miljoen van hebben. Inclusief uitlaat. Goed voor tonnen ammoniak en uiteindelijk stikstofverbindingen. Meetellen! Punt is de neerslag van dat spulletje in de natuur. De EU-lidstaten wezen eerder gebieden aan die voortaan onherroepelijk een beschermde status zullen hebben. Bij ons 160. Versnipperd over het land. Daarover is nu gemopper. Had de Biesbosch, het Geuldal, de Veluwe en de Wadden gewoon bij elkaar gelegd.

Het is zoeken naar oplossingen en veroorzakers van het probleem. Wat het eerste betreft: het kabinet denkt eruit te zijn. Een nieuwe rekenmethode biedt soelaas. Wellicht kunnen het circuit van Zandvoort en Lelystad Airport nu toch doorgaan. Verzin een andere naam voor stikstof en verruim het kilogram. En de boosdoeners? Dat zijn de boeren met hun megastallen en dito veestapels! Maar zette Europees landbouwbeleid veertig jaar geleden niet in op ”meer en groter”? EU-commissaris Sicco Mansholt pleitte voor een grootschalige en industriematige aanpak van de landbouw. Invasies van roze en gevederd gedierte volgden. Via de Rotterdamse haven kwam goedkoop veevoer binnen.

De landbouw, ooit onze trots, zit inmiddels in de beklaagdenbank. Het roer moet om, duidelijk. Maar niet alleen daar. Anders is het vechten tegen windmolens, en die energie kan beter besteed worden. Bijvoorbeeld aan gevechten tegen biomassacentrales, die met hun uitstoot de kas van de farmaceutische industrie spekken. Laten we ook cruiseschepen uitbannen. Die doen op jaarbasis niet onder voor enkele miljoenen auto’s.

Niet goed onderbouwde besluiten en maatregelen creëren geen draagvlak en vertrouwen. Met een beetje boerenverstand voel je dat op je klompen aan. Zelfs domineesverstand kan dat nog bedenken. Polderland wordt zo maar kolderland.