„Deze reisföhn hield er van de week mee op”, zegt Rienke Verhagen als ze voor de ontvangsttafel staat. „Er kwam rook uit”, vertelt ze, terwijl ze het apparaat uit haar tas haalt. Coördinator Ton Hulsebos van het Repair Café noteert het euvel zorgvuldig op een bon. Verhagen is nog niet klaar: „Dit is het scheerapparaat van mijn man. De batterij vervangen lukt niet, die zit vastgesoldeerd.” Ook dit probleem wordt opgeschreven. „We werken alles op volgorde van binnenkomst af”, zegt Hulsebos. „U kunt hier wachten.”

Daar had Verhagen al op gerekend. In dezelfde ruimte is ook de bibliotheek gevestigd. „Ik ben hier al vaker geweest. Ik ga mijn boeken inleveren en even wat lezen.” Waarom ze hier komt? „Weggooien kan altijd nog. Ik ben nog van de oude stempel”, zegt ze glimlachend. „Ik wijs ook anderen op deze mogelijkheid. De campagne die SIRE nu start om meer te geven om de waarde van spullen, vind ik heel goed.”

Een andere klant is net geholpen en wil vertrekken. Hulsebos wijst op een roze spaarvarken op de tafel. „U mag geven wat u wilt, het is voor de onkosten.”

De vrijwilligers van het Repair Café zitten deze middag twee uur lang aan een tafel klaar voor reparatieklussen. De tafelbladen zijn bedekt met stucloper. Ducttape voorkomt dat het kan schuiven. Tussen de kopjes koffie en halflege theekopjes staat een naaimachine en er liggen tangetjes, rolletjes tape en schroevendraaiers. Het kan gaan om reparatie van een fiets of speelgoed, maar 95 procent betreft kapotte apparaten, vertelt Hulsebos.

Afvalberg

Het maandelijkse café maakt deel uit van inmiddels tweeduizend reparatiepunten wereldwijd, opgezet door de in 2009 opgerichte Stichting Repair Café. „Er zitten ook punten in Heerde en Epe. We hebben verschillende openingstijden en verwijzen naar elkaar door.” Hulsebos beseft dat de vijftien mensen die ze hier gemiddeld helpen per maand, een druppel op de gloeiende plaat vormen. „Maar de afvalberg wordt anders steeds groter, en het milieu is belangrijk.” Sommige fabrikanten maken het wel erg moeilijk om iets goed te kunnen repareren, vertelt hij. „Bijvoorbeeld in koffiezetapparaten zien we dat weleens.”

De sfeer is gemoedelijk. „We maken hier alles met secondelijm en tape, schrijf dat maar op”, grapt vrijwilliger Theo Frederiks (58), terwijl hij met zijn maat Gerrit Steenbergen (78) alle moeite doet om een stekker van een – waarschijnlijk door een heggenschaar – doorgeknipt verlengsnoer open te schroeven. Het schroefje wil niet meewerken. Maar met een pincet en schroevendraaier en doorzettingsvermogen lukt het.

Terwijl Frederiks de gele, blauwe en bruine draden opnieuw stript om de stekker over te zetten op het afgeknipte stuk snoer, vertelt Steenbergen. „Je kunt veel repareren, maar niet alles. Vaak hebben apparaten geïntegreerde prints en chips die maar een beperkte tijd meegaan.” Zelf heeft hij jarenlang in de groothandel gewerkt. „Ik weet nog dat de Philips-stofzuiger niet meer dan drie jaar meeging. Dat zal nu wel beter zijn.”

Steenbergen had een installatiebedrijf. „Ik deed alles met gas, water en elektriciteit en installeerde keukens.” Hij doet mee omdat hij gevraagd is. „Het is zo leuk om bijvoorbeeld een oud lampje te repareren waar nog een trekkoordje aan zat. De mevrouw die het kwam brengen was blij dat-ie het weer deed.”

Aan de overkant van de tafel is vrijwilliger Klaas Jansen (60) begonnen met een inspectie van de föhn van mevrouw Verhagen. Met een speciaal schroevendraaiertje draait hij het handvat open. „Die schroefjes zijn zo gemaakt dat Jan met de pet ze niet open kan maken”, weet Steenbergen. „Dat is uit het oogpunt van veiligheid.” Jansen had eerder al met een meetinstrument de doorstroom van de elektriciteit bepaald. „Het kan het motortje zijn. Of het verwarmingselement”, luidt zijn eerste diagnose. Veertig jaar geleden raakte hij invalide door een motorongeluk. Hij werd buiten zijn schuld om aangereden en liep hersenletsel op, vertelt hij. „Met dit werk heb ik wat omhanden.”

Zijn kennis van elektronica komt nu goed van pas. Voor het scheerapparaat van de familie Verhagen blijkt al gauw een oplossing gevonden. „Het is een accu, die kun je vervangen, kost een euro of zes”, schat vrijwilliger en voormalig instrumentmaker Jaap Patijn (74). Verhagen krijgt het advies de plaatselijke witgoedhandel te raadplegen. „Daar kunnen ze ‘m wel bestellen.”

Elastiekje

Bij de ‘balie’ van Hulsebos meldt zich een man met een groot, wit broodrooster onder de arm. Hij kan zo doorlopen. „Mijn vrouw zei: ”Koop een nieuwe”, maar dat vind ik zonde”, zegt de 70-jarige Menno Smit, terwijl hij het apparaat voor de neus van Patijn zet. Aan de zijkant zit een houten spateltje met een elastiekje bevestigd. Het is een alternatieve hendel om te roosteren brood naar beneden te krijgen en te zorgen dat het blijft klemmen. Het mechaniekje van de originele hendel werkt niet meer. Patijn heeft het apparaat in mum van tijd opengeschroefd. En klopt de broodkruimels eruit. „Ik had ‘m nog uitgeschud buiten”, verontschuldigt Smit zich. Al gauw wordt duidelijk dat een veertje is afgebroken en het euvel veroorzaakt. „Metaalmoeheid”, concludeert Patijn. „Ik maak thuis wel een nieuwe.” De mannen spreken af dat Smit het apparaat binnenkort komt ophalen.