Kan vrijhandel echt de volksgezondheid schaden? Voor de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) is er geen twijfel mogelijk. Als de invoertarieven verdwijnen, zal een pakje sigaretten veel minder kosten, en dus zullen er veel meer mensen gaan roken. Vrijdag riep de WGO de tien lidstaten van de Asean, de Vereniging van Zuidoost-Aziatische Staten, op „om de gezondheidsrisico’s van AFTA grondig af te wegen.”

Het AFTA is een raamakkoord om tegen 2018 vrijhandel mogelijk te maken tussen de Asean-landen. Maandag en dinsdag praten de Asean-lidstaten in het Maleisische Penang over de vraag of tabak op de lijst van vrij verhandelbare goederen moet staan.

De WGO antwoordt daarop met een ondubbelzinnig nee. „De vrijmaking van de handel zal het tabaksverbruik in de regio doen stijgen”, zegt Burk Fishburn van de WGO-afdeling in Bangkok. „Tabak mag niet worden opgenomen in de lijst van vrijhandelsgoederen”, vindt ook Hatai Chitanondh, de voorzitter van het Thaise Instituut voor Gezondheidspromotie. „Dat is de enige manier om de gezondheidsrisico’s binnen de perken te houden.” Volgens de antitabakslobby moeten sigaretten gelijkgesteld worden met wapens, die buiten het AFTA-verdrag zullen vallen.

De Zuidoost-Aziatische landen horen bij de sterkste groeiers wat betreft tabaksconsumptie. Op de Filipijnen, in Indonesië en in Vietnam is roken razend populair. Voor de volksgezondheid in die landen is dat een ramp. Er zijn nu 1,1 miljard rokers wereldwijd en daarvan sterven er 5 miljoen per jaar aan tabaksgerelateerde ziektes. De WGO schat dat we die cijfers tegen 2030 zullen zien verdubbelen als er niet ingegrepen wordt. De ontwikkelingslanden zullen 70 procent van de tol betalen, stelt de WGO.

Slechts drie van de tien Asean-landen ratificeerden tot dusver het Raamakkoord op de Tabakscontrole, het eerste internationale verdrag inzake volksgezondheid dat internationaal bindend is. Landen die het ondertekenen, moeten een serie ontradende maatregelen nemen. De bekendste zijn een verbod op tabaksreclame, de waarschuwingen op de sigarettenpakjes en een rookverbod op openbare plaatsen.

„Het is heel waarschijnlijk dat de vrijmaking van de handel zal zorgen voor meer sterfgevallen, ziektes en gezondheidskosten als gevolg van tabaksgebruik”, denkt ook dr. Shigeru Omi, de regionale directeur van het WGO-bureau in Bangkok. „De economische schade is adembenemend.”

Volgens een studie van de Wereldbank overstijgt de economische schade van het tabaksverbruik de opbrengst voor de tabaksproducenten met minstens 20 miljard per jaar. „Die boodschap moet nog doordringen tot de meeste regeringen in Zuidoost-Azië, met uitzondering van Singapore en Thailand”, zegt Hatai.