Het gaat in het boekje ”Godvergeten” van ds. Van Iersel over gedachten over geloof en dementie. Dementie is een leven waarin je gaat vergeten, waarin het voelt alsof God je gaat vergeten. Toch is het eigenlijk andersom: door de dementie ga je God vergeten, de Bron van het bestaan. De combinatie dementie en geloof of dementie en God is niet zo vanzelfsprekend, aldus de auteur. Er zijn weinig boeken die deze combinatie beschrijven.

De ervaring van de auteur is dat de combinatie dementie en God juist wel leeft bij de dementerende. God wordt in het denken en schrijven over dementie te vaak vergeten, terwijl je ziet dat dementie de mens ook bij de kern van het geloof brengt. In dit boek doet Van Iersel een poging om te spreken over dementie en over God, aan de hand van thema’s die hij in de loop van de jaren is tegengekomen in zijn contacten met mensen met dementie en hun naasten.

Waaromvraag

Hij steekt praktisch in met voorbeelden, waarbij hij handreikingen geeft in de omgang met God in de verschillende fasen van de dementie. Hij begint met de waaromvraag. Waarom overkomt dit mij? Vanuit zijn werkgebied ziet hij dat dementie veel leed kan veroorzaken. Mensen die angstig zijn, onzeker zijn, die de regie gaan verliezen, hun dierbaren niet meer herkennen. De waaromvraag is een vraag die al in de tijd van de verlichting vanaf de 18e eeuw en ook in ons huidig denken leeft.

Vervolgens spreekt hij over loslaten en vasthouden, ook in het geloof. Dementie is een continu loslaten, zowel voor de persoon als voor de naasten. De auteur beschrijft hoe de rollen veranderen. Hij citeert een zoon: „Mijn vader is nu mijn kind.” In dat proces beschrijft hij hoe wij op een Bijbelse wijze moeten loslaten, hoewel dat in de dementie moeilijk is. Er kunnen beelden, ook met betrekking tot het geloof, in de gedachten zitten die niet Bijbels zijn. Bijvoorbeeld een verkeerd Godsbeeld dat meegegeven is in de opvoeding. Tegenover loslaten zet hij vertrouwen en vasthouden.

Van Iersel laat zien dat de dementerende medemens waardevol is. Dat je je moet begeven op het gebied van gelijkwaardigheid en je dan veel terugkrijgt. Niet spreken van hoofd tot hoofd, maar van hart tot hart. In de achteruitgang kan de omgang met God een plaats blijven krijgen. Het kan een troost zijn dat God alles weet en ons vasthoudt. Dit geldt ook voor de partner. De auteur citeert een vrouw wier partner in een verpleeghuis woont: „Nou, weet u wat het moeilijkste is? Zijn vrienden laten nooit meer van zich horen. Hij hoort er niet meer bij.” Van Iersel roept ertoe op om mensen met dementie niet te vergeten. In het boek vinden we een handreiking voor de omgang met dementie en met God.

Reformatie

Toch wil ik enkele kanttekeningen plaatsen bij dit boek. Het theologisch denken van de auteur strookt niet met het theologisch denken van de Reformatie. Je leest niet over de geloofsworstelingen van dementerenden bij de vraag ”kan ik nog bekeerd worden”, die bij dementerenden in de eerste en tweede fase van dementie echt wel leeft. De auteur gaat ervan uit dat God in elk mens woont. Dat God in de ander is en dat Hij dan ook aanwezig is in de ontmoeting. De Bijbelse voorbeelden die hij noemt heeft hij op zijn manier uitgewerkt. Hij ontkent ook dat een mens een onsterfelijke ziel heeft. De ziel is in ons lichaam, zo zegt Van Iersel, omdat je lichamelijk bent, ben je bezield door God. In het slot deelt hij zijn visie over euthanasie bij dementerenden. Daarin verwoordt hij dat hij dit aan de ander overlaat en geeft hij geen Bijbels gefundeerd antwoord.

Een boekje dat dus wel wat handvatten geeft, maar kritisch gelezen moet worden.

De auteur is geestelijk verzorger in de ouderenzorg

Boekgegevens

Godvergeten. Gedachten over geloof en dementie, Tim van Iersel; KokBoekencentrum; 92 blz.; € 13,99