Groots eerbetoon langs de Schelde aan stokoude bevrijders
Hoogbejaard zijn de bevrijders die nog in leven zijn. Enkelen konden zaterdag in Terneuzen aanwezig zijn bij de start van de viering van 75 jaar vrijheid. De mannen van diep in de negentig kregen een groots eerbetoon.
Een internationale vloot van marineschepen lost saluutschoten. Traag passeren de elf vaartuigen de zonovergoten oevers van de Westerschelde. Drie historische bommenwerpers scheren over. Gedropte parachutisten zetten de daling in.
Duizenden mensen op de kade slaan het militaire vertoon gade. De demonstratie is een indrukwekkend ”dank u wel” aan de stokoude veteranen die naar Terneuzen zijn gereisd. Onder hen is ook de Nederlander, Max Wolff, een Jood die in 1944 in Normandië landde en die als tolk van de geallieerde troepen deelnam aan de bevrijding van Frankrijk, België en Nederland.
Eregasten
Ze zijn eregasten bij de landelijke start van het herdenkingsjaar waarin Nederland er –tot ver in 2020– met tal van activiteiten bij stilstaat dat het al 75 jaar in vrijheid leeft. „Ik kan het niet geloven, ik kan het niet geloven”, prevelt Matthew Brown, een 97-jarige Amerikaan die in België, Frankrijk en Duitsland vocht.
Brown is zichtbaar geroerd als hij met zes andere oorlogsveteranen onder luid applaus per jeep naar het erepodium wordt gereden naast het hoofdpodium waarop koning Willem-Alexander het herdenkingsjaar zal beginnen met het luiden van een originele belboei die in 1944 de mijnenvrije doorvaart door de Westerschelde naar Antwerpen markeerde.
Voordat de koning die handeling verricht, begroet hij Brown en de andere bejaarde strijders met een warm persoonlijk woord. Matthew Brown werd in 1944 opgeroepen voor het Amerikaanse leger. Hij was echter vastbesloten om dominee te worden. Hij overleefde de oorlog, stichtte een gezin en werd inderdaad predikant. Hij preekt nog altijd.
Niet vanzelfsprekend
Voor Brown en elk van zijn stramme strijdmakkers die uit Canada, Polen, België, Groot-Brittannië en Frankrijk zijn overgekomen, wordt deze zaterdag op de Schelde-oever een vuurschaal ontstoken. De Britse ambassadeur in Nederland, Peter Wilson, zegt diep onder de indruk te zijn van het eerbetoon aan deze bevrijders, onder wie ook Wilsons 97-jarige landgenoot Roy
Maxwell, die tijdens de Slag om de Schelde meevocht om Walcheren te bevrijden. „Ik had natuurlijk wel bepaalde verwachtingen”, aldus de diplomaat, „maar het was hartverwarmend en zeer ontroerend om te zien hoe enthousiast het publiek deze oude strijders onthaalde.”
De meeste mensen die de start van het bevrijdingsjaar bijwonen, zijn na de oorlog geboren. Of, zoals premier Rutte het in zijn toespraak verwoordt: „Voor hen zijn oorlog, dwang en tirannie eigenlijk abstracte begrippen geworden. Maar onze vrijheid is niet vanzelfsprekend. Een vrijheid die wij te danken hebben aan de moed en de grote offers van deze mannen.”
Er zijn opvallend veel jongeren. Een verslaggever van Veteranenradio is daar blij om. „Sommigen vertellen me dat ze vrijheid heel gewoon vinden”, zegt hij. „Maar ik spreek hier ook jongeren die aangeven zich bewust te zijn van de kwetsbaarheid ervan. Enkelen zeiden dat ze zich spontaan als vrijwilliger bij het leger zouden melden als het weer oorlog werd.”
Staande ovatie
Er is 500 man politie, zelfs te paard, op de been in Terneuzen, maar het feest verloopt zonder incidenten. „Wat een rustig, gemoedelijk en gezellig publiek is dit”, zegt een enthousiaste functionaris van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. De straten langs de Schelde zijn voor de gelegenheid omgedoopt tot Vrijheidsboulevard en Vrijheidsplein, de nabijgelegen tunnel onder de Westerschelde is een dagje tolvrij.
In het Scheldetheater bekijken koning Willem-Alexander, koningin Máxima en de Belgische koning en koningin Filip en Mathilde en honderden genodigden filmbeelden van de Slag om de Schelde en de bevrijding. Op het podium ondersteunt de Marinierskapel de zwart-witbeelden
met indringende muziek. De zes oud-strijders valt even later een staande ovatie ten deel.
Het Eerste Canadese Leger leidde de slag. Gouverneur-generaal Julie Payette van Canada onderstreept in haar toespraak het belang van herinneren. Haar oudoom sneuvelde in de Slag om de Schelde. „We moeten ons blijven herinneren dat mijn landgenoten destijds West-Europa te hulp kwamen in een diep besef van de gedeelde waarden van vrijheid en democratie.” Ze zegt er trots op te zijn dat Canadese veteranen die Nederland bezoeken „nog steeds nergens voor hun drankje hoeven te betalen.”
