EU verdient pluim door niet toe te geven aan druk van Boris Johnson
De Europese Unie blijft een gesloten front tegenover de Britse regering. Dat bleek dinsdag toen president Tusk reageerde op de brief van premier Johnson met het verzoek om wijzigingen in het brexitplan.
Dat de 27 EU-lidstaten de gelederen gesloten houden, is op zich al een prestatie. De EU heeft de naam een verdeeld huis te zijn. Net als alle andere internationale organisaties is de EU een kruiwagen vol kikkers, die zomaar wegspringen.
Vanaf het moment dat dit akkoord eind 2018 werd gesloten, klonk de roep om verandering. Boris Johnson zelf –toen nog parlementslid– riep op tot heronderhandelen. Maar nog altijd geven de andere EU-landen geen krimp. Eén keer heeft een minister de suggestie gedaan dat er ruimte voor gesprek moest zijn, maar die werd direct teruggefloten. Vanuit het oogpunt van goed bestuur is dit een prestatie van formaat.
Johnson wil in het brexitplan vooral af van de beruchte ”backstop”-regeling. Die komt erop neer dat Noord-Ierland langer onder EU-regels kan blijven dan de rest van het Verenigd Koninkrijk. De reden hiervoor is dat de Noord-Ierse economie volkomen geïntegreerd is met de Ierse economie. De grens tussen beide gebieden is open en moet ook open blijven. Maar als Noord-Ierland meegaat in de brexit, wordt de grens tussen Ierland en Noord-Ierland een EU-buitengrens. Om te voorkomen dat er controles gaan plaatsvinden en bedrijven niet meer probleemloos in beide gebieden kunnen werken, is die backstop ontworpen.
In Noord-Ierland leeft de vrees dat dit leidt tot een tussenpositie voor Noord-Ierland tussen Groot-Brittannië en Ierland in. Dit voedt de angst die eerder leidde tot een burgeroorlog.
Johnson noemt de backstop ook „ondemocratisch” omdat niet de Noord-Ieren beslissen of en hoelang hun provincie dan onder EU-regels valt, maar de Europese Commissie. Daar zit wat in.
Overigens moet Johnson niet vergeten dat hij zelf in maart vóór dit brexitplan stemde. Natuurlijk, dat was vooral vanuit zijn persoonlijke belang om premier May weg te jagen, maar toch. Hij is zelf duidelijk minder koersvast dan zijn EU-collega’s.
Woensdag bezoekt Johnson de Duitse kanselier Merkel en donderdag de Franse president Macron. De vraag is wat zij hem kunnen bieden. Het is denkbaar dat er buiten het brexitakkoord om een ”inlegvel” komt met toezeggingen. Maar dat is dan echt een noodmaatregel die pas op het laatste moment komt. Dat wil zeggen: vlak voor eind oktober.
Tien weken voor de brexit is het de vraag wat Johnson echt wil. Hij wekt welbewust de indruk dat hij een no-deal-brexit prima vindt, terwijl dat voor alle partijen een rampscenario kan worden. Het is mogelijk dat hij deze indruk wekt om druk op de ketel te krijgen. Als dat zo is, neemt hij wel een heel grote gok. Achteraf zullen we weten of dat een verantwoord risico is.
