Collega’s die samen met hem een congres of studiedag bezochten, wisten het op den duur wel. „Als we tijdens een pauze een stad ingingen, zei ik voortdurend: Moet je even daar kijken, moet je even daar kijken! Ik had de naam dat je met mij altijd naar boven keek.”

Gebouwen, gevels, Jan Visser weet er veel van. „Het ligt aan de interesse van de groep hoe diep ik erop inga, maar ik probeer wel wat van kunst en cultuur over te dragen. En dan is Sneek een ideale stad. Mode is er niet alleen in kleding, ook in bouwstijlen.”

Visser is nu een jaar of tien stadsgids. Hij woont inmiddels 35 jaar in Sneek en werkte als klinisch chemicus in het laboratorium van het plaatselijke Antoniusziekenhuis. Zelf is hij geboren in Oost-Groningen. Zijn moeder kwam uit Sneek en zijn vader, een predikant, was ook van Friese afkomst. „In mijn jeugd was ik daardoor al vaak in deze plaats.”

Pepermunt

De wandeling begint in het Fries Scheepvaartmuseum bij een maquette van de stad in de zeventiende eeuw. Als enige van de elf steden in Friesland was Sneek ommuurd. De stadsmuur had zestien verdedigingstorens, twee grote landpoorten en vijf kleine waterpoorten. Van al die torens en poorten is er maar één over: de beroemde Sneker Waterpoort.

„Van vijf zijden kon je Sneek vanaf het water naderen. Die afhankelijkheid van het water heeft ook de welvaart gegeven”, licht Visser toe. „Kenmerkend voor Sneek zijn de vele grote stinzen: versterkte woningen. De rijke landadel bouwde hier zijn stadskastelen voor de wintertijd, als het laaggelegen platteland te drassig, moerassig en onbegaanbaar was. Het leven in de stad was dan veel aangenamer.”

De welvaart van Sneek is vooral te danken aan de boterhandel in de achttiende en negentiende eeuw, toen de stad de grootste botermarkt van Nederland had. Diverse nationaal of zelfs internationaal bekende ondernemingen hadden in de Friese stad hun bakermat: Gaastra (aanvankelijk zeilmakerij, nu ook in sportkleding), C&A (van de gebroeders Clemens & August Brenninkmeijer), Weduwe Joustra (in de slijterij en distilleerderij van Beerenburg is inmiddels de zesde generatie werkzaam), het in Noord-Nederland opererende supermarktconcern Poiesz („Hier begonnen als groenteboer”) en Lankhorst Touw, nu als Euronete marktleider in touw, industriële garen en visnetten.

Op de plek waar vroeger de fabriek van Tonnema stond, deelt Visser het voornaamste product van dit bedrijf uit: de King-pepermunt. „King betekent Kwaliteit In Niets Geëvenaard. Ik zorg er meestal wel voor dat ik als gids een rol bij me heb.”

Imponeren

Het stadhuis is volgens Visser „een van de toppers” van Sneek. „Het staat in alle architectuurboeken. Het bordes van 1745 is Lodewijk XIV-stijl, de rest van de gevel is uit 1762, rococo. Fraai om te zien, die stijlverandering in een kleine twintig jaar.” Uitvoerig staat de gids stil bij de symbolische betekenis van al het beeldhouwwerk van het pand. „Het bestuur van Sneek wilde met het stadhuis imponeren, dat is wel duidelijk.”

Sierpoort

„En dan nu ons juweeltje”, kondigt Visser na een wandeling door enkele steegjes aan. „Het eerste monument in Nederland dat met overheidssubsidie is gerestaureerd”, aldus de gids. „Wat mij betreft geen wandeling zonder de Waterpoort, het icoon van Sneek. Een beetje uit de route, wat van de binnenstad af, maar we lopen er graag voor om. Het was geen verdedigingspoort, het is gebouwd als sierpoort. Schietgaten zijn er wel, maar er is geen schot op gelost en geen schot uit gelost.”

Lopen en museumbezoek

Een stadswandeling met een ervaren gids door Sneek kan worden geboekt bij het Fries Scheepvaartmuseum. De wandeling duurt circa anderhalf uur. Deelname kost € 4,00 per persoon (minimaal vier personen of € 17,00).

Het museum heeft daarnaast een arrangement ”Wandelen door de geschiedenis van Sneek” vanaf tien personen voor € 17,00 per persoon, met entree voor het museum, koffie of thee met Friese oranjekoek, een rondleiding door het museum en een stadswandeling. Dat programma duurt ongeveer tweeëneenhalf uur.

Er zijn ook nog andere arrangementen, onder meer met een rondvaart over het Sneekermeer.

Telefoonnummer en mailadres voor informatie en boekingen: 0515-414057 of boekingen@friesscheepvaartmuseum.nl.

www.friesscheepvaartmuseum.nl

serie Stadsgidsen

Een plaats (nog) beter leren kennen? Stadsgidsen weten veel van de lokale geschiedenis, van gebouwen, personen en monumenten. In deze serie acht impressies van stadswandelingen. Deel 5.