De oude hervormde kerk in het hart van Giessenburg wordt weerspiegeld in de toegangsdeur van Zalen- en Partycentrum De Til. Volk uit een wijde omgeving komt hier bijeen voor bruiloften en partijen, condoleancebezoek en verenigingsactiviteiten. De grote zaal doet op zondag dienst als kerkzaal van de evangelische gemeente Rafaël, die naar buiten treedt met het motto ”Eenheid in hoofdzaken, vrijheid in bijzaken, liefde in alle zaken”.

Op dinsdagavond is het zalencentrum de plaats van samenkomst voor de vrije evangelisatie van Giessenburg. Om half zeven arriveren de leden van het organiserend comité voor het treffen van de laatste voorbereidingen. Bij de meeste sprekers voldoet de kleine zaal, goed voor pakweg 125 personen. Zo’n twaalf keer per jaar is er een voorganger die zo veel volk trekt dat de middenzaal wordt gebruikt. Een keer of vier is zelfs die te klein en moet het bestuur de grote zaal afhuren.

Ook deze avond is dat het geval. Organist Jan Rozendaal duwt het verrijdbare elektronische orgel door de gang van de kleine zaal naar de grote. Een kameraad sjouwt de doos met de eigen geluidsapparatuur van de vrije evangelisatie mee. Het muziekinstrumentarium van Rafaël, dat zondag het podium vult, wordt verhuld door de zwarte gordijnen. In plaats daarvan staan er nu een lezenaar en een leunstoel.

Kunstbomen

Kwart voor zeven arriveren de eerste bezoekers, gekleed in zwart, grijs of stemmig blauw. Ze nemen plaats op een van de stoelen in de Grieks aandoende zaal, met een blauw plafond vol zware spotlights en kunstbomen met ronde statafels om de stam. Een bejaarde bezoeker parkeert zijn rollator achteloos tegen een van de bomen.

Wim Rozendaal (64), in het dagelijks leven chauffeur bij een „bouten- en schroevenbedrijf”, kijkt vergenoegd om zich heen. De informele voorzitter van het informele evangelisatiebestuur kent vrijwel alle bezoekers van gezicht, het merendeel ook van naam. Met de vaste gasten bouwde hij een vriendschapsband op. „Ze komen uit de hele regio. Giessendam, Sliedrecht, Gorinchem, Bleskensgraaf, Culemborg…”

Tot zijn vreugde zag hij de belangstelling in de loop der jaren toenemen. „Er komen ook steeds meer jongeren. We horen vaak dat ze het interkerkelijke van onze diensten waarderen. Een predikant van de Gereformeerde Gemeenten zei eens dat er geen groep in Nederland is waar dominees van zo veel verschillende richtingen voorgaan. Dat klopt wel, denk ik. We hebben ze van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, de Gereformeerde Gemeenten, de Oud Gereformeerde Gemeenten, vrije oud gereformeerde gemeenten, de Christelijke Gereformeerde Kerken, de Hersteld Hervormde Kerk en de Protestantse Kerk in Nederland. Dat is toch best bijzonder. Vroeger waren er veel meer van dit soort vrije evangelisaties, maar de meeste zijn opgeheven. Wij mogen tot vandaag bestaan.”

Werkplaats

Sinds het overlijden van broer Jan nodigt Wim de predikanten uit. Zijn lijst met adressen omvat een dertigtal voorgangers die bereid zijn in Giessenburg te preken. In augustus slaat hij aan het bellen en hij stopt niet voor hij alle diensten van het komende jaar heeft ingevuld. Predikanten uit kerkverbanden die aan orde en ambtelijk toezicht hechten, nodigt hij uit onder de vlag van een GBS-bijeenkomst of een SGP-tijdrede. „Dan zijn ze gedekt. De dienst is precies hetzelfde.”

De relatie met het personeel van De Til is uitstekend. „Die mensen hebben een andere geloofsbeleving dan wij, maar ze staan altijd voor ons klaar.”

De eerste samenkomst van de vrije evangelisatie had plaats in 1955, het geboortejaar van Wim Rozendaal. Jarenlang werden de doordeweekse diensten bij zijn ouders aan huis gehouden. Fietsenmaker Jan Rozendaal bouwde de kleine werkplaats tegen zijn woning aan de Muisbroekseweg om tot kerkzaal. Er kwam zelfs een preekstoeltje. Op dinsdagavond werden de klapdeuren tussen de voormalige werkplaats en de woonkeuken geopend. Wie vroeg kwam, kon plaatsnemen op een bank in het kerkzaaltje, wie later arriveerde op een stoel in de keuken. De laatkomers moesten het doen met een zetel in de huiskamer of het bed van het echtpaar Rozendaal.

Nieuwe locatie

In 1980 overleed de fietsenmaker, in 1999 zijn vrouw. De woning werd verkocht, maar Jan junior, net als zijn vader fietsenmaker, en broer Wim besloten de vrije evangelisatie voort te zetten. Sindsdien is De Til de plaats van samenkomst. In het begin was het wennen. De knusse, gezelschapsachtige sfeer van het onderkomen aan de Muisbroekseweg was verdwenen. Nu weten alleen de oudgedienden nog hoe het vroeger was.

Na het overlijden van Jan junior nam diens zoon Harmen de leeggevallen plaats in het bestuur in, naast Jan van Wim. De belangstelling voor de diensten van de vrije evangelisatie in Giessenburg is niet alleen afhankelijk van de spreker, maar ook van eventuele andere bijeenkomsten in de regio. „Je hebt in de Alblasserwaard nog heel wat kerken waar doordeweeks geregeld dienst wordt gehouden”, licht Rozendaal toe. „Dan komt het voor dat we hier met amper zestig man zitten. Een andere keer kunnen het er driehonderd zijn.”

Korte lijnen

Vanavond blijkt het aantal stoelen in de grote zaal zelfs ontoereikend. Met hulp van vaste gasten worden extra zetels aangesleept. Iets na half acht heeft de laatste bezoeker een plek gevonden en geleidt de moeizaam lopende Wim Rozendaal de voorganger naar het podium. De predikant zet zich in de leunstoel, Rozendaal neemt plaats achter de lezenaar voor de Schriftlezing. En de afkondigingen: volgende week zal ds. D. Heemskerk voorgaan en er is een trouwe bezoeker overleden. De voorzitter van de vrije evangelisatie stelt daarom voor eerst Psalm 89 vers 19 te zingen. Zoon Jan heeft zijn plaats op de orgelbank al ingenomen. Het gedragen gezang uit de honderden monden vult niet alleen de zaal, maar klinkt door tot buiten de muren.

Gedurende de zomervakantie is het zalencentrum gesloten. Alleen de diensten gaan door. Voor het bestuur van de vrije evangelisatie geeft het een stuk rust. „Rafaël kan dan na de zondag de stoelen laten staan en biedt ons de gelegenheid daarvan gebruik te maken”, zegt Jan. „Ongeacht of we de grote zaal nodig hebben of niet.” Het typeert de verhouding met de evangelische gemeente. „Over de gigantische mengtafel leggen ze netjes een kleed”, lacht Rozendaal junior. „Ook het kruis halen ze weg. Mijn directe collega is een soort koster bij Rafaël, dus de lijnen zijn kort.”

Vriendschap

Nadat de voorganger van vanavond de slotbede uit de Avondzang heeft uitgesproken, stroomt de zaal langzaam leeg. Een deel van de bezoekers blijft op het parkeerterrein nog wat napraten. Een klein groepje keert terug voor de koffie, gezet door personeel van het zalencentrum en ingeschonken door Annie, de echtgenote van Wim Rozendaal. Het gezelschap spreekt nog een halfuurtje door, soms van hart tot hart. Tegen tien uur wordt de slotpsalm gezongen, waarna Rozendaal een van de bezoekers vraagt met gebed te eindigen.

De organisator van de samenkomsten voelt zich niet pastoraal verantwoordelijk voor de mensen. „Wij zijn geen kerk, we zijn alleen maar een samenkomst. Vaste bezoekers geven we bij bijzondere omstandigheden zoals een huwelijksjubileum wel een aardigheidje. Meestal een boek. Zeg maar uit vriendschap. Dat is het mooie van deze evangelisatie, er is hartelijke verbondenheid over kerkmuren heen. Dat motiveert ons om door te gaan. De evangelisatie is ooit vanuit de nood ontstaan. We hopen dat we met Gods hulp deze diensten mogen voortzetten en dat er zielen tot Hem getrokken mogen worden, tot Zijn eer.”

Een doordeweeks rustpunt

Jan Rozendaal (34), administratief medewerker bij een transportbedrijf, bezoekt de diensten van de vrije evangelisatie vanaf zijn vierde jaar. Wat hem vooral trekt, is de breedte. „De complete gereformeerde gezindte kom je hier tegen. Dat spreekt me aan.”

De interkerkelijke inslag van de Alblasserwaarders verklaart Rozendaal deels uit het gezelschapsleven van weleer. Dat ging teloor, maar de gezindheid erachter is niet geheel verdwenen. „Je had hier nogal wat mensen die op zondag thuis een preek lazen omdat ze zich niet konden vinden in de prediking in hun woonplaats, maar doordeweeks naar een plek gingen waar ze een goede dominee konden horen.”

De administrateur ervaart de diensten op dinsdag als een rustpunt in de week. „In de loop der jaren ben ik ook verbonden geraakt aan de vaste kern van bezoekers, voornamelijk mensen uit het hart van de Alblasserwaard. Die zijn er altijd, ongeacht wie voorgaat.”

Van café naar partycentrum

Zorgen over het verdwijnen van ”de oude waarheid” in Giessenburg en omgeving brengen fietsenmaker Jan Rozendaal en veehandelaar Harry van Dijk tot het organiseren van doordeweekse diensten. Aanvankelijk in een zaal van café Pinkveer. Op 15 september 1955 houdt de hervormde godsdienstonderwijzer A. de Redelijkheid daar de eerste bijeenkomst.

Rozendaal sluit zich in 1971 aan bij de oud gereformeerde gemeente van Hardinxveld-Giessendam, waar zijn vriend ds. C. Smits predikant is geworden. De kohlbruggiaanse Van Dijk, kenner van de historie van de Alblasserwaard, blijft trouw aan de vaderlandse kerk. Het zet hun vriendschap niet onder druk.

Vanaf de start hebben de samenkomsten in Giessenburg een interkerkelijk karakter. Sinds 1999 worden ze gehouden in dorpshuis De Til, intussen een zalen- en partycentrum van De Til Groep. De kosten worden gedekt door collecten.