De onderzoekers namen de resultaten van 55 eerder uitgevoerde studies onder de loep. Sommige deelnemers aan deze studies kregen voor, tijdens en na de ingreep een koptelefoon op met muziek. Anderen kregen geen muziek te horen. Het bleek dat de groep die muziek hoorde na de operatie veel minder verslavende pijnmedicatie, zogenoemde opioïde, nodig had dan mensen die dezelfde operatie kregen zonder muziek. Ook hadden patiënten tijdens de ingreep minder van het narcosemiddel propofol en de spierontspanner midazolam nodig.

In Nederland gebruiken zo’n 1,3 miljoen mensen verslavende pijnmedicatie. Ongeveer een op de vijftien mensen die deze middelen tijdens een operatie krijgt toegediend, wordt op den duur chronisch gebruiker. Volgens de leider van de onderzoeksgroep Muziek als Medicijn, Hans Jeekel neemt het gebruik „epidemische vormen” aan.

„Muziek heeft via het brein effect op ons fysiologisch systeem, dus in het lichaam”, aldus Jeekel op de site van het Erasmus MC. „Onder meer op de stressrespons, het immuunsysteem, de afweer en de hormoonhuishouding. Hoe het precies werkt is nog niet bekend, maar de pijn, angst en stress verminderen er duidelijk door. Het effect van muziek in de hersenen wordt verder onderzocht.”

De onderzoekers ontdekten overigens dat bij sommige muzieksoorten het gunstige effect uitblijft. Zelf koos Jeekel Fantasie-Impromptu van Chopin toen hij een keer geopereerd moest worden. Heavy metal blijkt niet te werken en een bepaald type hardrock ook niet. Jeekel: „Er zijn aanwijzingen dat de muziek aan bepaalde voorwaarden moet voldoen. Er moet een zeker ritme in zitten dat aansluit bij het hartritme, er moeten harmonieën zijn en pauzes. In sommige muziek zit dat niet. Dan werkt het niet goed.”

Op een aantal afdelingen van het Erasmus MC wordt nu muziek als behandeling ingevoerd. „Een nieuwe behandeling met muziek, die geen bijwerkingen geeft, vrijwel geen geld kost, maar wel geld gaat besparen”, aldus Jeekel. De studie wordt gepubliceerd in het chirurgische tijdschrift Annals of Surgery.