We treffen het vandaag, zegt gids Klaas Kooiman. „Als de zon schijnt, zijn de jaloezieën meestal naar beneden.” We staan voor het woonhuis dat van 1865 tot 1963 de gereformeerde gemeente van Enkhuizen onderdak bood. De bewoners hebben oog voor de historie. Enkele attributen die achter de ramen zichtbaar zijn herinneren aan de vroegere functie. Kooiman wijst op een bord: ”Aanvang diensten: 10.00 en 16.00 uur”.

De gereformeerde gemeente komt nu samen in de voormalige gereformeerde kerk aan de Klopperstraat. Om de schuld op dat gebouw te kunnen aflossen, verzorgen gemeenteleden onder andere stadswandelingen, vaak gecombineerd met een rondvaart. „Een vast bedrag vragen we niet”, aldus Kooiman. „We gaan met de pet rond. Dat levert jaarlijks een aardige cent op.”

VOC

In Enkhuizen, dat in 1356 stadsrechten kreeg, zijn tientallen monumentale panden, verdedigingswerken en gevelstenen de stille getuigen van de gouden tijd van de stad. „In de zeventiende eeuw had Enkhuizen de grootste haven van Nederland, heel belangrijk voor de Verenigde Oost-Indische Compagnie”, vertelt Kooiman. „Overigens is onze Compagniehaven nu in Europa de grootste voor de pleziervaart, met ruim 800 vaste ligplaatsen en meer dan 18.000 passanten.”

Kooiman en collega-stadsgids Dirk van Pijkeren kennen Enkhuizen door en door. Kooiman, voormalig groenteboer en oud-raadslid, werd er 73 jaar geleden geboren. Van Pijkeren, oud-wethouder en uitvaartverzorger, kwam als peuter van drie naar de stad aan het IJsselmeer. Ze laten graag de markante plekken van hun woonplaats zien. „Al kun je in anderhalf uur niet meer dan een indruk bieden”, zegt Van Pijkeren. „Eigenlijk is Enkhuizen één groot buitenmuseum. Als de mensen ook nog eens de Westerkerk of de Zuiderkerk met hun rijke interieurs in willen lopen, ben je daar zomaar niet uit. Dan moet je daarna echt snel door het gebied rond de Drommedaris, de verdedigingstoren, wandelen, anders ben je niet op tijd terug voor de tocht met de schuit.”

Onderweg naar de Westerkerk wijst Kooiman op de vele trap- en booggevels. „Die tref je in de hele stad aan. Veel huizen hellen trouwens voorover. Dat voorkwam inwatering en het vergemakkelijkte het met touwen omhoog hijsen van meubels en andere goederen.”

Criminelen

Het stadhuis, waar nu nog raadsvergaderingen worden gehouden en de burgemeester zetelt, wordt meestal niet overgeslagen. „In 1686 gebouwd door een leerling van architect Jacob van Campen. Vandaar dat het veel weg heeft van het Koninklijk Paleis op de Dam in Amsterdam, een ontwerp van Van Campen”, verklaart Kooiman.

Schuin tegenover staat de Snouck van Loosenkerk. „De familie Snouck van Loosen, rijk geworden van de VOC, gaf de bouwopdracht. Ze betaalde ook de dominee. Het was een kerk voor de armen. Voorwaarde was dat er niet gecollecteerd werd.”

Wat vindt Van Pijkeren het leukst om te tonen? „De gevels, de kerken. Maar ook de vissershoek. Het echt oude Enkhuizen.” En het Snouck van Loosenpark, een rustpunt op het einde van de route. „In 1897 was dat met vijftig arbeiderswoningen een van de eerste sociale woningbouwprojecten van Nederland.”

Kooiman gidst ondertussen verder naar de oude stadsgevangenis achter het stadhuis. „Die staat scheef, zoals je ziet. Een oude Enkhuizer wist me te vertellen waarom: Heel simpel, je had zware en lichte criminelen en de zware lagen aan die ene kant.”

Pabovrienden en kerkenraad

Nog drie zaterdagen zijn er deze zomerperiode gepland voor een stadswandeling met aansluitend een rondvaart: 10 en 17 augustus en 7 september. Vooraf aanmelden wordt op prijs gesteld. De stadswandeling begint om 13.30 uur, de rondvaart om 15.00 uur.

Stadswandeling en rondvaart zijn ook op andere dagen mogelijk. Klaas Kooiman: „Daar is veel belangstelling voor, vanuit het hele land. Verenigingen, koren, families, soms een voltallige kerkenraad, vorig jaar ook een vriendengroep van leraren en onderwijzers die ooit samen op de pabo zaten. Groepen tot negentig personen kunnen we goed aan. Zijn er veel deelnemers, dan doen we voor een deel eerst de rondvaart.”

Contactpersoon voor aanmelding en verdere informatie is Marit Bos, tel. 06-13497107, stadswandelingenkhuizen@gmail.com. gergemenkhuizen.nl.

serie Stadsgidsen

Een plaats (nog) beter leren kennen? Stadsgidsen weten veel van de lokale geschiedenis, van gebouwen, personen en monumenten. In deze serie acht impressies van stadswandelingen. Deel 1.