De Dorpskerk ligt iets terzijde van het centrum van Maarssen, op een vroegere terp. „Het kerkgebouw is vroeger expres op een hoger gelegen stuk grond te midden van de moerassen gebouwd”, zegt Wulder, die rondleidingen verzorgt. „De voorganger van deze kerk stond hier ook.” Ze wijst naar de naar verhouding kleine overgebleven toren uit de dertiende eeuw met tufstenen.

Herenbanken

Als je op het kerkhof aan de achterkant staat, zie je dat er nog meer anders gekleurde stenen aan de kerk zitten. Het betreft bijgebouwen die er later bijgekomen zijn, waarvan de kapel van de familie Huydecoper het opvallendste is. „Joan Huydecoper was in de zeventiende eeuw burgemeester van Amsterdam en bewoonde Goudesteyn aan de Vecht als tweede huis. Hij gaf veel aan de kerk en kocht er een kapel. In de grafkelder van die aanbouw liggen diverse leden van deze familie begraven”, zegt Wulder. De herenbank die de familie in de kerk had, is er nog. Daarvandaan kun je precies in de kapel met de vier rouwborden kijken. In de kerk hangen in totaal tien rouwborden.

De familie Huydecoper was niet de enige deftige familie die hier naar de kerk ging. Precies tegenover hun zitplaatsen bevinden zich de hoge en donkere herenbanken van de familie Van Lockhorst, de adellijke bewoners van het Huis ter Meer. Deze familie schonk aan de kerk de preekstoel (1726) en het orgel (1790), vervaardigd door de beroemde Utrechtse orgelmaker Abraham Meere, dat nog steeds een van de sieraden van het kerkgebouw is.

Er is nog een derde voornaam geslacht van belang geweest voor de kerk. Splinter Van Nyenrode, die op het nabijgelegen slot Bolenstein woonde, stelde vanaf 1519 geld beschikbaar voor de bouw van de kerk. Hij mocht daarom zelf de eerste steen leggen.

Tijdens de restauratie van 1969-1972 is de steen verplaatst naar het koor. De tekst luidt in vertaling: „In het jaar onzes Heeren 1519, in de maand maart de 15e heeft Splinter van Nyenrode, een bekend en vooraanstaand man de eerste steen voor dit bouwwerk gelegd.”

Wulder merkt op dat de invloed van adellijke en andere hoge heren in het verleden groot was, ook op het beroepen van predikanten. „Toch is de St. Pancratiuskerk altijd een kerk voor de gewone mensen uit de Vechtstreek geweest.”

Protestantse gemeente

Die gewone mensen zijn er nog steeds. De protestantse gemeente Maarssen bestaat uit drie wijkgemeenten met in totaal ongeveer 3500 leden: De Ark in Maarssenbroek en Ichthus en de Ontmoetingskerk in Maarssen-Dorp. De laatste twee wijkgemeenten maken gebruik van de Dorpskerk en de Ontmoetingskerk. De erediensten in de Dorpskerk worden ’s zondags door 250 à 300 kerkgangers bezocht.

„Dat aantal is redelijk stabiel,” zegt gemeentelid en voormalig kerkenraadslid Jan van Bemmel. Hij zegt dat de drie wijkgemeenten veel zelfstandigheid hebben, met een eigen liturgie. Wijkgemeente Ichthus, waartoe hij behoort, voelt zich verwant aan de gereformeerde traditie.

Jubileumviering

De jubileumviering vindt plaats in september, met ontmoeting als thema. Henk van Dam, voorzitter van ”Dorpskerk 500”, wil hier zo veel mogelijk mensen uit Maarssen bij betrekken. De feestweek begint op zondag 8 september met twee kerkdiensten in de Dorpskerk, waarin alle vier predikanten voorgaan: ds. R. Blokland, ds. I. de Boon, ds. G. J. Codée en ds. P. Vellekoop.

Op zaterdag 14 september is de kerk open voor iedereen. „We rekenen op veel belangstelling vanuit Maarssen”, zegt Van Dam. „Er zijn demonstraties oude ambachten en oude kinderspelen op het plein bij de kerk en ook de Werkspecht, een organisatie voor verstandelijk gehandicapten, is aanwezig. De kerk is er voor iedereen. Dat geldt niet alleen voor de feestweek, maar ook daarna.”