Die vraag ligt voor de hand na de grote storing van maandag. De meeste aandacht ging daarbij uit naar het alarmnummer 112 dat ruim drie uur lang onbereikbaar was. Ook het algemene politienummer kon niet gebeld worden, veel ziekenhuizen en artsen waren niet bereikbaar en de informatie naar burgers schoot tekort. Een dag later bleek een andere ongemak van de ict-samenleving, omdat honderden kassa’s van een supermarktketen niet werkten.

Hoe kwetsbaar is Nederland? De eerste conclusie is: het valt allemaal best mee. Er is weliswaar nog geen volledig beeld van de ontstane schade, maar voor zover bekend zijn er geen ernstige incidenten geweest waarbij de hulpverlening ernstig bemoeilijkt of vertraagd werd. De kassastoring bij Albert Heijn leidde hooguit tot ongemak – niemand hoefde om die reden met een rammelende maag naar bed te gaan.

Een ander positief punt is dat hulpverleners in zo’n situatie kennelijk goed kunnen improviseren. Er was ineens veel blauw op straat en de burger kent dan ook de plaatsen waar je moet zijn: het gemeentehuis, de brandweerkazerne en het medisch centrum. Ook andere digitale informatiebronnen en communicatienetwerken bleken een behoorlijk goed alternatief: mensen en bedrijven belden via whatsapp, zochten contact via Facebook of informeerden elkaar via websites.

Toch valt er ook veel te leren van deze storing. Het alarmnummer is essentieel voor de veiligheid in Nederland en de werking ervan mag niet afhankelijk zijn van een digitale flessenhals die je, bij wijze van spreken, met een nagelschaartje kunt doorknippen. Terecht dringen Kamerleden niet alleen aan op betere beveiliging, maar ook op minder afhankelijkheid van één of enkele partijen of bedrijven. Dat geldt natuurlijk niet alleen voor KPN maar voor alle knooppunten in de netwerksamenleving, inclusief banken, elektriciteitscentrales en internetproviders. Dat is juist het principe van internet: een netwerk dat niet alleen een plan B heeft maar ook een plan C tot plan Z wanneer er onverhoopt een kink in de kabel komt.

Daarbij mag één aspect niet uit het oog verloren worden. De huidige westerse samenleving kan slecht omgaan met risico’s en ongemak. De moderne mens wil niet afhankelijk zijn van anderen en verlangt zekerheid, garantie en veiligheid. Dat hangt niet alleen samen met het afbrokkelen van gemeenschappen maar ook met het wegvallen van vertrouwen en geloof in Gods leiding in het leven. In de plaats daarvan komt dan het vertrouwen op techniek en de maakbare samenleving – iets wat de Bijbel afgoderij noemt.

Zo’n storing als deze week is nuttig om Nederlanders éven te laten voelen hoe kwetsbaar we zijn.