Nederlandse identiteit: van oliebollen tot de kleur oranje
Jong of oud, plattelandsbewoner of stedeling, laag- of hoogopgeleid: Nederlanders zijn „opvallend” eensgezind over wat ons Nederlands maakt. Dat concludeerde het SCP woensdag in een onderzoek.
„Denkend aan Holland/zie ik brede rivieren/traag door oneindig/laagland gaan.” De openingszin van het bekende gedicht van Hendrik Marsman vormde de inspiratie voor het SCP-rapport ”Denkend aan Nederland” dat woensdag verscheen. Het Sociaal en Cultureel Planbureau deed onderzoek onder 5000 Nederlanders.
Uit het rapport blijkt dat 41 procent van de ondervraagden vindt dat er een Nederlandse identiteit bestaat. Een net iets groter deel, 42 procent, vindt dat er „in sommige opzichten” sprake is van een gezamenlijke identiteit. Slechts 6 procent wijst het bestaan ervan af.
De Nederlandse taal wordt het vaakst genoemd als typerend voor Nederland. Het is ook wat de meeste ondervraagden noemen als de factor die het meest bijdraagt aan het gevoel van verbondenheid met ons land.
Daarna volgen vrijheid, Koningsdag, de dodenherdenking op 4 mei, de Bevrijdingsdag op 5 mei, de vlag en pakjesavond/Sinterklaas. Het volksfeest wordt daarmee net iets vaker genoemd dan de gelijkheid van man en vrouw voor de wet en de vrijheid van meningsuiting.
Volgens de onderzoekers wordt in het debat over de identiteit wel verschillend gedacht over het belang van symbolen en tradities aan de ene kant en burgerlijke vrijheden aan de andere kant.
Mensen die tradities als Sinterklaas belangrijk vinden, „zijn geneigd te denken in termen van dé Nederlandse identiteit”, aldus de onderzoekers. Zij vinden dan ook vaak dat de overheid tradities moet beschermen.
Anderen voelen zich juist meer verbonden met burgerlijke vrijheden, zoals de vrijheid van meningsuiting. Zij verwachten vooral dat de overheid die rechten waarborgt. De verschillen tussen deze groepen zijn het meest zichtbaar in debatten over kwesties als Zwarte Piet. Dan lijkt de verdeeldheid groot. Uit het onderzoek blijkt dat Nederlanders deze polarisatie zien als de grootste bedreiging voor Nederland. De islam wordt gezien als de op één na grootste bedreiging van de Nederlandse identiteit.
Wat draagt bij aan het gevoel van verbondenheid met Nederland? De top twintig.
De Nederlandse taal
Vrijheid
Koningsdag
Dodenherdenking (4 mei)
Bevrijdingsdag (5 mei)
De Nederlandse vlag
Pakjesavond en Sinterklaas
Gelijkheid van man en vrouw (voor de wet)
Vrijheid van meningsuiting
Dagboek van Anne Frank
De democratie
Oranjegevoel
Fietsen
Gezelligheid
Kleur oranje
Het Nederlandse volkslied
Elfstedentocht
Schaatsen en ijspret
Gelijkheid van homo en hetero (voor de wet)
Oliebollen en appelflappen
Wat is nou typisch Nederlands? De top twintig uit het SCP-onderzoek.
De Nederlandse taal
Koningsdag
Pakjesavond en Sinterklaas
Fietsen
Elfstedentocht
De Nederlandse vlag
De Deltawerken
Molens
Dagboek van Anne Frank
Dijken
De Nachtwacht van Rembrandt
Amsterdamse grachten
Oliebollen en appelflappen tijdens oud en nieuw
Oranjegekte
Kleur oranje
Dodenherdenking (4 mei)
Tulpen
Bevrijdingsdag (5 mei)
Het Nederlandse volkslied
Oranjegevoel