Dat vindt prof. dr. Anthony Dupont. „Augustinus was bij voorbeeld negatief over seksualiteit.”

De hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Leuven sprak woensdagmiddag in het Dantegebouw van Tilburg University (TU). Dat gebeurde ter gelegenheid van de overdracht van de kerncollectie Augustinus en augustiniana van het Augustijns Instituut aan de School of Catholic Theology van TU.

Als symbool van de overdracht presenteerde Pierre Stikkelbroeck, prior-provinciaal van de augustijnen, een foliant met werken van Augustinus aan Corno Vromans, directeur van Library and IT Services van TU.

Het Augustijns Instituut is in 1989 door de Nederlandse provincie van de augustijnen opgericht en was gehuisvest in klooster Marienhage in Eindhoven. Toen het in 2017 naar Utrecht verhuisde, werd de kerncollectie overgedragen aan TU.

Ingrid van Neer van het Augustijns Instituut gaf een overzicht van het werk van Augustinus dat nog bestaat. Van de kerkvader zijn onder andere 600 preken, 300 brieven en vele commentaren op Bijbelboeken bewaard, naast andere theologische werken. Van Neer vertelde dat er in de loop van de tijd diverse encyclopedieën en tijdschriften over Augustinus verschenen zijn, alsook boeken van personen die door deze kerkvader beïnvloed zijn. „Het Augustinus-onderzoek staat niet stil. Door middel van WorldCat is het mogelijk veel werk van hem online in te zien.”

Elke generatie ontdekt Augustinus opnieuw en zet eigen accenten, aldus Van Neer. Ze wees erop dat vrij recent, naar aanleiding van diens psalmcommentaren, Augustinus’ rol als pastor herontdekt is en dat er de laatste jaren veel aandacht voor hem is in verband met zijn opvattingen over rechtvaardige oorlogen.

Vooroordelen

Prof. Dupont vindt dat er nogal wat vooroordelen over Augustinus bestaan. Een ervan betreft het al dan niet gerechtvaardigd zijn van oorlog. „Hij was wel voor een rechtvaardige oorlog, maar niet voor een heilige oorlog ter wille van de godsdienst. Een rechtvaardige oorlog moest met de juiste intentie gevoerd worden en moest gaan om het herstellen van onrecht.”

De hoogleraar ging ook in op het onderwerp seksualiteit. Een van de huidige vooroordelen is dat Augustinus een onderdrukker van seksualiteit zou zijn. „Augustinus vond seksualiteit binnen het huwelijk aanvaardbaar met het oog op het voortbrengen van kinderen, maar hij kende op zich geen waarde toe aan de beleving van seksualiteit.” Dupont constateerde dat Augustinus wel negatief oordeelde over seksualiteit, omdat deze met de erfzonde te maken zou hebben. Dat bracht de hoogleraar tot de opmerking dat niet alles van de kerkvaders nagevolgd hoeft te worden. „Augustinus wilde zelf ook niet dat mensen alles van hem overnamen.”

Ronduit positief was Dupont over Augustinus’ opvattingen over genade. „Het is noodzakelijk om van die opvattingen kennis te nemen. Zonder genade van God kan de mens niet leven.”

Op de bijeenkomst sprak ook dr. Arjan Plaisier, de vorige scriba van de Protestantse Kerk in Nederland. Hij vertelde dat hij de Confessiones (Belijdenissen) van Augustinus al las toen hij nog student was. Later kwamen daar de ”Stad Gods”, prekenbundels en andere werken bij. „Ik heb van Augustinus geleerd dat het altijd over hetzelfde thema gaat, namelijk dat onze hoop niet is gevestigd op deze tijd. Ik hoop dat deze notie mag blijven klinken in de prediking.”

Ten slotte herinnerde dr. Plaisier eraan dat Augustinus behoorde tot de ongedeelde Katholieke Kerk. „Ik hoop dat dit gescheiden leven snel tot een einde komt.”