Hoe uitzonderlijk is deze situatie?

Heel uitzonderlijk. Een negatief rendement op deze leningen kwam eerder enkele malen kortstondig voor in de zomer van 2016. De bodem lag toen op -0,02 procent. Vorige week werd de nullijn opnieuw naar beneden gepasseerd. Woensdag volgde een daling naar -0,05. Dat betekende het laagste punt ooit. Donderdagmorgen bedroeg de stand -0,04.

Waar wordt de recente daling door veroorzaakt?

Die geeft aan dat er op de internationale kapitaalmarkt veel animo is voor Nederlandse staatsobligaties. Bij een grotere vraag stijgt namelijk de koers. Het rendement ontwikkelt zich altijd tegengesteld daaraan, dus dat zakt in dit geval. Leningen van de Nederlandse overheid hebben de reputatie van betrouwbaar. Geen risico. Blijkbaar zoeken financiële partijen een solide onderkomen voor hun vermogen en nemen zij de negatieve opbrengst van de belegging op de koop toe. Overigens vertoont de kapitaalmarktrente al jarenlang een dalende lijn.

Waarom kiezen beleggers op dit moment voor veiligheid?

Er heerst op economisch vlak veel onzekerheid. Bovenaan staat de handelsoorlog tussen de VS en China. Die is de laatste weken geëscaleerd. Over en weer zijn er nieuwe maatregelen afgekondigd, uitzicht op een akkoord ontbreekt. Inmiddels dreigt president Trump ook met importheffingen op Mexicaanse goederen. Verder hangt onverminderd de dreiging van een harde brexit boven de markten. Op geopolitiek gebied baren de spanningen rond Iran zorgen. Er zijn dus volop risico’s dat de economische groei afzwakt. Dit alles draagt ertoe bij dat beleggers een veilige vluchthaven zoeken en in onder andere Nederlands staatspapier stappen.

Nog een factor die een rol speelt: voorzitter Jerome Powell van de Federal Reserve (Fed), de Amerikaanse centrale bank, verklaarde deze week dat hij de beleidsrente zal verlagen als de gevolgen van het handelsconflict daar aanleiding toe geven. Zo’n uitspraak heeft invloed op de marktrente.

Is er overal sprake van een dalende kapitaalmarktrente?

In Duitsland is die meestal nog lager dan bij ons. Duitse obligaties, de zogeheten Bunds, worden traditioneel eveneens als zeer betrouwbaar aangemerkt. Uitzondering is Italië. Daar zien we juist een stijgende rente. Dat land botst met de Europese Commissie omdat het zijn overheidstekort laat oplopen. Vicepremier Salvini horen we pleiten voor versoepeling van de EU-begrotingsregels. Daarmee wek je bij beleggers natuurlijk geen vertrouwen en daarvoor betaalt Italië een prijs in de vorm van een hogere vergoeding over zijn schuld.

Wat betekent de actuele situatie voor de Nederlandse staat?

De minister van Financiën krijgt als hij leent geld toe. Op een nieuwe obligatie zal nog wel jaarlijks rente worden uitgekeerd, maar de aanschafprijs ervan ligt ver boven het bedrag van de nominale aflossing op de einddatum. Als het verschil niet wordt gecompenseeerd door die te ontvangen rente gedurende de looptijd, is het rendement dus negatief.

Merkt de consument ook iets van de negatieve obligatierente?

Waarschijnlijk weinig. In ieder geval volgen de spaar- en hypotheekrente –die trouwens al extreem laag zijn– niet één op één de kapitaalmarktrente. Wat dat betreft is het net als bij het verband tussen de olieprijs en de benzineprijs.