De eerste publicatie is de veldgids ”Kevers van Europa” van de KNNV, de landelijke vereniging voor veldbiologie. Welgeteld 778 keversoorten in Europa komen er aan bod, inclusief kleurenfoto en een korte beschrijving. De gids is gemaakt door Vincent Albouy, een Franse amateur-entomoloog, en zijn landgenoot Denis Richard, die onder meer arts en medisch journalist is.

De tweede publicatie, die eind deze maand verschijnt, heet ”Kevers” en is van de hand van Sake Roodbergen uit Akkrum. De oud-docent biologie beschrijft in zijn Friestalige boekje 175 kevers.

Onschadelijk

De meeste kevers zijn onschadelijk, zo wordt duidelijk, en spelen een heel essentiële rol in het ecosysteem, doordat ze stuifmeel overbrengen voor de bevruchting en de zaden en vruchten van planten verspreiden. Bovendien vormen ze als volwassen kever, maar ook als eitje en larve, een belangrijke voedselbron van andere dieren, zoals vogels, kleine zoogdieren, reptielen en amfibieën.

„Kleine dieren zijn populair”, zegt Roodbergen. Hij citeert in zijn boek onder anderen de Engelse bioloog Dave Goulson, die zegt: „Lelijk of mooi, het zijn de kleine wezens die de wereld gaande houden. We moeten ze waarderen in al hun prachtige diversiteit.” Goulson deed veel onderzoek naar een groep insecticiden in de landbouw, de zogenaamde neonicotinoïden.

De laatste keer dat er een Friestalig boek verscheen waarin ook kevers voorkwamen, was in 1981: ”It wylde wrimelt”. In het Nederlands: ”De wildernis wervelt”. Dat was geschreven door oud-onderwijzer Johannes Boersma. Hij vermeldde in zijn boekje 160 keversoorten met een Friese naam. Roodbergen heeft ongeveer de helft van de soorten van Boersma overgenomen.

Ruim 4000 soorten

In Nederland zijn er wel zo’n 4300 keversoorten, inclusief de exoten. Om een goede lijst samen te stellen, kreeg Roodbergen hulp van Peter Koomen, conservator van Natuurmuseum Fryslân en voorzitter van de Nederlandse Entomologische Vereniging (NEV). Deze in 1845 opgerichte vereniging heeft als doel de studie van insecten, spinachtigen, duizendpoten en miljoenpoten te stimuleren. „Met Koomen had ik een expert beschikbaar die dicht bij het vuur zit”, vertelt Roodbergen.

Ook kreeg de Fries hulp van Theodoor Heijerman, bodemdierexpert van Wageningen University & Research (WUR).

Veel kevers heeft Roodbergen voorzien van een Friese naam. Meestal bleef hij dicht bij de Nederlandse naam, maar in een enkel geval moest hij zelf een naam bedenken. In de nieuwe natuurgids staat bij elke soort de Latijnse naam vermeld naast de Friese en de Nederlandse.

Het gaat bij de kevers om een immens groep van dieren. Het was daarom een hele klus om de kevers te kiezen voor zijn gids, vertelt de Akkrumer. Voor zijn boek heeft Roodbergen de meest voorkomende en aansprekende soorten geselecteerd.

Overal heeft Roodbergen mooie kleurenfoto’s bij geplaatst. „Daar heb ik soms vooral gekeken hoe fotogeniek zo’n kever was”, bekent hij.

Veel foto’s in zijn gids zijn van Petra Tenge uit Zuidoost-Friesland. Zij verliet vijftien jaar geleden de Randstad om in het noorden te gaan wonen en zich met natuurfotografie bezig te houden. Op de site mijninsectenwereld.nl zijn honderden van haar foto’s te bewonderen.

Weinig liefhebbers

Roodbergen is inmiddels onder de indruk van de wondere en vaak verborgen wereld van de kevers, die een belangrijke rol vervullen in het ecosysteem. Hij merkt op dat er in ons land slechts zo’n 350 vogelsoorten voorkomen, maar dat er vele duizenden vogelaars zijn. De groep kevers is met ruim 4000 soorten veel groter dan die van de vogels, maar het aantal natuurliefhebbers dat geïnteresseerd is in de kevers en torretjes is erg klein.

Hoewel er veel keversoorten zijn die er niet bepaald mooi uitzien, zijn er ook veel kleurrijke soorten. Neem alleen al de lieveheersbeestjes, legt Roodbergen uit. Deze kevers worden als erg nuttig gezien omdat ze bladluizen eten. Alleen al in ons land zijn er 62 verschillende lieveheersbeestjes.

Favoriete kevergroep is voor Roodbergen de schallebijters of schalebijters. Zij behoren tot de loopkevers. De hele familie telt wereldwijd ongeveer 2000 soorten, die verdeeld zijn over verschillende geslachten. Alle soorten staan bekend als felle rovers, zowel de larven als de volwassen kevers.

Kevers, Sake Roodbergen; uitg. Wijdemeer; 224 blz.; € 12,50

Kevers van Europa, Vincent Albouy en Denis Richard; uitg. KNNV; 400 blz.; € 38,95