Men kan natuurlijk de vraag stellen of dat erg is. Een kenmerk van een volkspartij is dat die een afspiegeling is van de bevolking. Dat betekent dat je er rijk en arm tegenkomt, hoog- en laagopgeleid, de stadsmens zowel als de plattelander, de Randstedeling zowel als de Oost-Groninger. In sommige landen letten partijbesturen ook scherp op de godsdienstige mix in de partij. In zo’n volkspartij tref je zowel de atheïst als de piëtist.

Een partij die zo breed is samengesteld, maakt werk van een evenwichtige benadering van maatschappelijke thema’s. Het kernwoord is: algemeen belang. In het Europa van na de Tweede Wereldoorlog is veel van de stabiele ontwikkeling daarom mede te danken aan de traditionele volkspartijen. En dan specifiek aan de christendemocraten en sociaaldemocraten.

Daar staat tegenover dat veel orthodoxe christenen (in elk geval in Nederland) nooit veel voor zulke partijen hebben gevoeld. Zij vonden ook de christendemocratische partijen te breed samengesteld en daarmee te vaag. Vooral de legalisering van abortus heeft veel christenen vervreemd van de volkspartijen.

Moeten we dan maar gewoon de schouders ophalen nu de grote volkspartijen de meerderheid in het Europees Parlement verliezen? Dat gaat te snel. De stemmen gaan nu vanuit het centrum naar de flanken. In die partijen is een veel minder evenwichtige benadering van thema’s dan in de grote partijen. Neem nu de Brexit Partij; die heeft maar één thema. Al het andere wordt daaraan opgehangen. Het algemeen belang maakt hier plaats voor een deelbelang.

De Brexit Partij is natuurlijk wel een heel extreem voorbeeld. Maar ook andere kleine partijen hebben deelthema’s die leidend zijn voor het beleid. Bij de groenen bijvoorbeeld is het milieu belangrijker dan de werkgelegenheid, bij de liberalen weegt de (individuele) vrijheid zwaarder dan de gemeenschap, bij de populisten telt de eigen natie meer dan de zorg voor de vreemdeling.

De verschuiving van stemmen vanuit het centrum naar de flanken is dus niet zonder gevolgen. Ook voor hen die de oude volkspartijen niet steunden, is de verbrokkeling van het centrum niet automatisch een verbetering. Eerder een verslechtering.

De verkruiming van het machtsblok van EVP en S&D in Europa heeft echter wel een andere kant. Deze twee middenpartijen bleven de Europese integratie altijd bevorderen, ook na de entree van de populisten in het EP. Het feit dat de twee grote fracties nu niet meer automatisch een meerderheid hebben, is de enige manier om de Europese motor af te remmen. In een tijd waarin grote twijfel bestaat over de toekomst van de Europese integratie, is zo’n rem zinvol.

Hoofdredactie