Tegenstanders van Marine Le Pen hoopten dat het eindelijk gedaan zou zijn met haar partij, het extreemrechtse Front National. Dat was kort voor de presidentsverkiezingen van mei 2017, tijdens haar desastreuze debat met tegenkandidaat Emmanuel Macron. Hij won enkele dagen later dan ook overtuigend.

‘Marine’ verdween geruime tijd van het toneel, geestelijk en lichamelijk uitgeput na de zware verkiezingscampagne en de vernedering in het debat. Volgens geruchten wilde ze uit de politiek stappen, waarna haar partij uiteen zou vallen in elkaar verketterende facties. Dat zou Frankrijk verlossen van een gênant fenomeen, want geen enkel belangrijk westers land kende zo’n sterke en diepgewortelde extremistische beweging. De uiterst linkse Jean-Luc Mélenchon zou de leider worden van de Franse populisten, met Marine was het gedaan.

Nipt

Die voorspelling kwam niet uit. Le Pens partij, intussen omgedoopt tot Rassemblement National (RN), kan zondag in Frankrijk de Europese verkiezingen winnen met 24 procent van de stemmen. Daarmee zou ze volgens peilingen president Macrons regeringspartij La République en Marche (LREM) nipt verslaan.

Een knappe prestatie voor een politica die door het politieke establishment en een flink deel van de media wordt verfoeid, zoals in Nederland Thierry Baudet. Maar Le Pens zege zou vooral symbolisch zijn, gezien de ook in Frankrijk geringe belangstelling voor ‘Europa’. In 2014 won het Front National eveneens, met 25,4 procent. De schokgolf – veel Fransen schaamden zich voor hun land – kwam snel tot bedaren.

Destijds had de linkse president Hollande zich echter niet intensief bemoeid met de campagne. Hoe anders is de situatie nu. Macron heeft het voortouw genomen in de strijd tegen Le Pen en bezworen „alles op alles te zetten” om haar zege te voorkomen.

De president neemt daarmee een groot risico. Mocht Le Pens partij winnen, dan verliest Macron een duel dat ook geldt als een referendum over hem en zijn beleid. In Europa zal zijn invloed afnemen, net nu Angela Merkel steeds minder ziet in zijn eurofilie. En in Frankrijk zullen de ‘gele hesjes’ Macrons afgang aangrijpen om zijn resterende gezag verder te ondermijnen.

Opstand der ontevredenen

De ‘hesjes’ hebben fors bijgedragen aan de ‘terugkeer’ van Marine Le Pen. Haar partij gaf niet de aanzet tot die radicale, losjes georganiseerde en bij tijden gewelddadige beweging. Wel liftte zij behendig mee met de opstand der ontevredenen. Ze verklaarde zich solidair, maar liet zich niet verleiden tot meelopen in demonstraties op de Champs-Elysées, laat staan dat ze een geel hesje aantrok, zoals andere politici.

Ook bewaarde Le Pen afstand tot de haat die ‘gele hesjes’ koesteren jegens de Europese Unie, die de schuld krijgt van veel van hun persoonlijk leed. Ze strijdt niet langer voor Frankrijks vertrek uit de EU en vond het bij nader inzien toch geen goed idee de euro in te ruilen voor de franc van weleer. In het debat met Macron had haar rammelende pleidooi voor een ‘frexit’ meegewogen in haar nederlaag. Bovendien zien haar aanhangers niets in een voor hun portemonnee riskant avontuur.

Dus besloot Marine recent dat het beter was om de EU ”van binnenuit” te hervormen, te beginnen met de afschaffing van het Schengenverdrag over vrij reizen binnen 26 Europese landen. Ook weigerde ze, in tegenstelling tot veel van haar aanhangers, betogers te prijzen die journalisten mishandelen wier verslaggeving pro-Macron zou zijn.

De journaals van de publieke tv-omroep France 2 fungeren daarentegen nogal eens als klankborden voor de over koopkracht zeurende ‘hesjes’. Als een echtpaar ver buiten Parijs klaagt dat het niet kan rondkomen van ruim 3000 euro netto per maand, stelt de verslaggever geen logische vragen. „De media hebben de ‘gele hesjes’ lang genoeg naar de mond gepraat”, brieste onlangs schrijver-filosoof Pascal Bruckner in het tijdschrift Le Point. Voor de opstand tegen de „Franse fiscale gekte” had Bruckner aanvankelijk sympathie. Dat veranderde in afgrijzen toen ze zich volgens hem begonnen te gedragen als plunderende en brandschattende barbaren die extreemrechts in de kaart spelen. Bruckner vergeleek hen zelfs met de Rode Khmer.

Revanche

Maar de ‘hesjes’ zijn behalve barbaars, afgezien natuurlijk van de vele uitzonderingen, ook succesvol. Le Monde berekende dat Macron de afgelopen vijf maanden 12 miljard euro heeft besteed aan zaken die hun ter harte gaan, zoals verhoging van het minimumloon. Dat succes straalt ook af op Le Pen. Zondag krijgt ze de kans op ‘revanche’ voor haar wanprestatie van twee jaar geleden. Als voorbode, wellicht, van opnieuw een duel met Macron bij de presidentsverkiezingen van 2022.

De auteur is oud-journalist van Het Parool en schreef ”Marine Le Pen. De weg naar de macht” (2017).