Eilandkerk omringd door woonarken
Ouderling A. van Hartingsveldt dacht –denkend over het 75-jarig bestaan van de gereformeerde gemeente in Gorinchem– nog even langs de vorige kerk te rijden. „Die was weg. Vervangen door nieuwbouw. Ik schrok er wel van.”
Van de huidige gemeenteleden is Van Hartingsveldt, die 31 jaar kerkenraadslid is, de enige die in het zaaltje aan de Zusterstraat gedoopt is. Dat was in 1952, kort voordat de gemeente de huidige kerk aan het Paardenwater betrok. „Ik had vorig jaar wel gezien dat het gebouw te koop stond. Nu bleek het gesloopt te zijn. Niets zal hier haar stand behouden.”
Van Hartingsveldt reed ook bij de weduwe Visser-Oskam langs, een van de twee leden die zich de diensten aan de Zusterstraat nog herinneren. „Ze vertelde dat er enkele tientallen kerkgangers waren. Als de schuifwand van het opkamertje openging, wisten ze dat de kerkenraad kwam.”
Toch permissie
De huidige kerk staat op een eiland, net buiten de oude stadswallen. Dat eiland moest groen blijven, zei ridder Van Rappard, de Gorcumse burgemeester. Totdat hij met zijn vriend ging wandelen, die stedenbouwkundige was. Die vond het juist een mooie plek voor een kerk.
De toestemming was een wonder, en niet het enige uit de gemeentelijke historie, zegt Van Hartingsveldt. „Neem alleen al hoe de gemeente ontstond: twee groepjes gingen samen. De beide preeklezers –in een zaal en een huis– waren allebei groentenman, en zo leerden ze elkaar kennen. Zij waren de eerste ouderlingen.”
De kerk staat op een vroegere loswal aan een uitloper van het Kanaal van Steenenhoek. Het gebouw wordt aan drie zijden omringd door woonarken. In één ervan woont de koster. De aannemer die zijn bedrijf aan de waterkant had, is vertrokken, en de gereformeerde gemeente maakt dankbaar gebruik van de honderd parkeerplaatsen die de stad op die plek aanlegde.
Pastor als pedagoog
Aan het kleurverschil op de zijmuur is te zien welk gedeelte in 1981/1982 is bijgebouwd: het huidige liturgisch centrum, omringd door zalen en een nieuwe consistoriekamer. Eén zaal heeft een vouwwand en kan bij de kerk worden getrokken.
Het orgel –Van Hartingsveldt herinnert het zich als „een blikkerig ding”– verhuisde van boven de kansel naar achterin. Het is in 1991 vervangen. In 2002 werd een deel van de oude kerkramen gedicht, zodat nog een zaal kon worden bijgebouwd.
Viermaal ontving de gemeente een predikant. Ds. H. Hofman sr. was de eerste. „Zijn bediening is hier tot zegen gesteld; ook voor mezelf”, zegt Van Hartingsveldt. Daarna kwam ds. D. Hakkenberg. „Een innemende man. Zijn pastorie was net een herberg: iedereen was welkom. Hij was ook een pedagoog; hij plukte leerlingen van de Gomarusschool van de straat, trakteerde hen op een kroket, maar zei er gelijk bij: Dit is de laatste keer dat jullie spijbelen!” Na het overlijden van ds. Hakkenberg stond ds. M. Golverdingen in Gorinchem en sinds 2007 ds. L. Blok.
Van de 35 kerkenraadsleden die sinds 1937 hebben gediend, is Van Hartingsveldt de enige die in de gemeente is gedoopt. „We hebben altijd veel import gehad.” Een streekgemeente was Gorinchem ook altijd. „De laatste jaren wonen er meer leden in de stad zelf, kennelijk door de aantrekkelijke huizenprijzen.” Na een terugval groeit het ledenaantal weer. De gemeente telt veel jongeren.
Van Hartingsveldt vond de tekst waarmee ds. Chr. van de Woestijne de gemeente op 17 mei 1944 institueerde: Handelingen 2:47. „Hij sprak over ”De stichting en de bloei der gemeente”, als werk van God, als bijzonder voorrecht en als Godeverheerlijkende weldaad.”
1994 werd jubileum- én rouwjaar
Bij het 50-jarig bestaan van de gemeente verscheen een jubileumboek. Een herdenkingsdienst werd niet gehouden, want 1994 was ook een rouwjaar: op Goede Vrijdag was de plaatselijke predikant ds. D. Hakkenberg plotseling overleden. De gemeente besloot dat zijn weduwe in de pastorie mocht blijven. Daar woonde ze tot haar verhuizing naar een verzorgingshuis.
Naast de gegevens die ouderling J. Knook in het boek ”Van Uwe trouw en goedheid” opnam, heeft ook ouderling A. van Hartingsveldt veel vastgelegd over de gemeente waarvan hij al bijna 67 jaar lid is. Ds. L. Blok staat tijdens een herdenkingsdienst op 19 mei stil bij het 75-jarig bestaan. Op 22 april hield hij ook reeds zo’n dienst: omdat hij 50 jaar predikant was.