Krap drie kwartier per dag lezen Nederlanders, blijkt uit het donderdag gepresenteerde tijdsbestedingsonderzoek ”Media: Tijd 2018”. Jongeren nemen veel vaker hun toevlucht tot het scherm dan 50-plussers. Mannen en vrouwen lezen ongeveer evenveel, waarbij mannen vaker digitaal hun leeshonger voeden. De gemiddelde leestijd ligt in het weekend zo’n 20 procent hoger in vergelijking met doordeweekse dagen.

Nederlanders besteden dagelijks bijna 8,5 uur aan media, ongeveer evenveel als in 2015. Slapen (dan wel rusten) blijft de grootste tijdsbesteding. Dat doen we gemiddeld 8 uur en 49 minuten per dag.

Luizenmoeder

Nederlanders kijken, net als drie jaar geleden, dagelijks 3 uur en 5 minuten televisie dan wel video’s op bijvoorbeeld Youtube. Live tv-kijken wordt minder populair. Steeds vaker worden programma’s op een later moment bekeken. De onderzoekers noemen de De Luizenmoeder als voorbeeld. De eerste aflevering van die tv-serie behaalde op de dag van uitzending 750.000 kijkers. Maar een week later stond de teller op in totaal ruim 1,5 miljoen.

Driekwart van de luistertijd ging in 2018 op aan live radio luisteren. Wel eisen met name online muziekdiensten de laatste jaren een grotere rol op. Vooral jongeren kiezen daarvoor. Mannen luisteren gemiddeld langer dan vrouwen. Van de nieuwe digitale dragers heeft de smartphone met 12 procent het grootste luisteraandeel. „Die zit daarmee de autoradio op de hielen”, noteren de onderzoekers.

Bij communicatie via media (zoals bellen en berichten versturen) wordt de smartphone steeds belangrijker, blijkt uit het onderzoek onder krap 3000 Nederlanders. Dat onderzoek werd uitgevoerd door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en diverse organisaties voor mediabereiksonderzoek.

Rampen

Zeker jongeren lezen nieuws massaal via het scherm, reageert hoogleraar mediastudies prof. dr. Mark Deuze op het onderzoek. „Zij zijn opgegroeid met smartphone en iPad. Vaak zijn alleen mensen boven de veertig nog loyaal aan papieren media, zoals kranten en tijdschriften.” Jongeren lezen echter studieboeken nog het liefst vanaf papier, merkt hij.

De trend dat Nederlanders steeds minder live tv kijken, herkent Deuze. Mensen kunnen programma’s steeds makkelijk bekijken op een tijdstip dat het hen uitkomt. Vandaar dat bijvoorbeeld tv-actualiteitenrubrieken in de avonduren het steeds lastiger krijgen. Live tv kijken beperkt zich steeds vaker tot zogeheten ”must seen-televisie”, legt Deuze uit. „Dan gaat het om verslagen van verkiezingen, rampen of voetbalwedstrijden die je live moet hebben gezien, om er op je werk over mee te kunnen praten.”

Plaatje

Tekenend is de populariteit van bijvoorbeeld streaminsgdienst Netflix, geeft de mediakenner aan. „Die biedt bijvoorbeeld alle afleveringen van de politieke dramaserie House of Cards in een keer aan. Mensen gaan meestal niet meer braaf zitten wachten op een volgende aflevering van een serie.”

Sleutel

Dat live radioluisteren de populairste luisteractiviteit is en de smartphone een steeds grotere plaats in ons leven inneemt, verbaast prof. Deuze allerminst. „Wil je ons mediagebruik begrijpen, dan is het goed je bewust te zijn van onze ongelooflijke luiheid. Mensen willen zo min mogelijk moeite doen om informatie te verkrijgen. Dus verdween de langspeelplaat. Daarom bijvoorbeeld brak Youtube rond 2005 meteen door, terwijl er al veel videoplatforms bestonden. Mensen hoeven bij Youtube alleen maar op een plaatje te klikken om een video te kunnen bekijken.”

„Beperk tijd kind voor scherm”

Gezondheidsorganisatie WHO adviseert kinderen onder de vijf jaar hooguit één uur per dag naar beeldschermen te laten kijken.

Het is voor het eerst dat de organisatie adviseert over het gebruik van schermen door jonge kinderen. De WHO, onderdeel van de VN, raadt aan kinderen van onder de twaalf maanden nog helemaal niet naar beeldschermen te laten kijken. „Door fysieke activiteiten, zit- en slaapgedrag te verbeteren, worden kinderen gezonder en is de kans op ziektes kleiner.” Door vaker naar beeldschermen te kijken, zouden kinderen sneller last krijgen van slapeloosheid en overgewicht.