Letterlijk heel Doetinchem werd vorige week donderdag opgeschrikt door een „keiharde” knal. Een buurtbewoner die anoniem wil blijven dacht in eerste instantie dat het ging om een ongeluk met bijvoorbeeld gas. Wat bleek? Criminelen bliezen een pinautomaat, gecombineerd met een elektriciteitshuisje, met grof geweld op. Daardoor zaten een bakker en een aantal winkels zonder stroom. De opening van de aangrenzende Aldi is door schade uitgesteld.

De impact van deze plofkraken op buurtbewoners wordt duidelijk groter, zegt Jos van der Stap, landelijk overvalcoördinator bij de Nationale Politie. Hij noemt de hernieuwde stijging van het aantal plofkraken „zorgelijk” en deze misdaad heeft „de hoogste prioriteit.”

Hoe ontwikkelt het aantal plofkraken zich in Nederland?

„Als politie zien we in de afgelopen jaren een daling door de maatregelen die zijn genomen. Zo verhoogden we samen met de banken de veiligheid door camera’s en sensoren te plaatsen en kluizen te versterken. Helaas lijkt de daling dit jaar niet door te zetten. In de eerste drie maanden van 2019 is de helft van het aantal plofkraken in heel 2018 al gepleegd.

Er ontwikkelt zich nu een soort wapenwedloop om toch te kunnen blijven kraken. We hebben nu een netwerk van zo’n 300 plofkrakers in beeld, verspreid over heel Nederland. Deze mensen hebben veel ervaring, zoeken steeds nieuwe criminele tactieken en wisselen tips en handigheidjes uit met hun handlangers. Criminelen schuwen daarbij het gebruik van steeds zwaardere explosieven niet.”

Hoe zit zo’n netwerk in elkaar?

„In de praktijk zien we dat criminelen niet meer zozeer een bende vormen, met een leider en zijn handlangers. Tegenwoordig werken zij in een –zoals wij het noemen– fluïde netwerk, waarin er contacten zijn, maar mensen elkaar lang niet altijd kennen. Zo zitten er overvallers in Amsterdam, in Utrecht, en verder op verschillende plaatsen door heel het land.”

Waarom blijken plofkrakers zo hardnekkig?

„Dat weten wij ook niet precies. Wanneer de kans op crimineel succes nul is, stoppen daders doorgaans. Ondanks de zeer kleine slagingskans blijven criminelen proberen om letterlijk de kas te kraken. Maar ook in Doetinchem gingen de daders zonder buit naar huis.

Vanwege de goede beveiliging in Nederland wijkt dit netwerk van Nederlandse criminelen steeds vaker uit naar bijvoorbeeld Duitsland. De geldboeven beperken zich niet langer tot de Duitse provincies vlak over de grens, maar stoten zelfs door tot Berlijn in het oosten en München in het zuiden.”

Zijn plofkrakers te stoppen?

„Theoretisch kan dat, door Nederland vol te hangen met camera’s, zoals in Dubai. Het is echter maar de vraag of we in zo’n uiterst gecontroleerd land willen wonen.

Praktisch gezien zullen er plofkraken blijven plaatsvinden zolang er een slagingskans bestaat. We kunnen deze vorm van criminaliteit enkel proberen te beheersen. We proberen te voorkomen dat het netwerk verder groeit.

Binnen de Nationale Politie speurt een team van vijftig man naar de daders. Zij krijgen ondersteuning van een landelijk forensisch team dat sporen, gegevens en beelden van de daders verzamelt.

De politie probeert steeds sneller ter plaatse te zijn na een plofkraakmelding. Het sluiten van alle geldautomaten biedt ook geen oplossing: mensen willen contant geld kunnen halen, en dit moet wettelijk gezien ook kunnen.”