Zoon Mannes van Essen stierf enkele weken geleden. „Hij heeft gelukkig nog wel meegekregen dat het doorgaat”, zei mede-initiatiefnemer Dick van der Veen woensdag.

De familie Van Essen hielp tijdens de Tweede Wereldoorlog tussen de 40 en 58 onderduikers in haar boerderij aan de Wachtelenbergweg in Epe aan vervolging te ontkomen.

De familie woonde op de overgang tussen het dorp en de omliggende bossen. Achter de boerderij stond een stenen schuur waar onder de vloer een kleine schuilplaats was gemaakt. In 1942 doken de eerste Joden er onder. Later vonden ook Amerikaanse soldaten hier een schuilplaats voor de Duitsers.

Eerbetoon

Het verhaal is algemeen bekend in het Veluwse dorp, maar toch duurde het tot donderdag voordat er een monument kwam op de plek waar de boerderij stond. „Vader Willem van Essen hoefde kort na de oorlog geen eerbetoon”, zegt mede-initiatiefnemer voor het monument en schrijver Dick van der Veen. Daarna werd het lang stil, op erkenning in het buitenland na. Zo kende de Amerikaanse president Eisenhower de familie een onderscheiding toe.

Voorbereidingen op het 75 jaar bevrijding bracht nieuw leven in het idee. Eind 2017 ging de gemeenteraad akkoord met het verplaatsen van het gemeentelijke groendepot, maar toch lukte het door stroperige regelgeving niet het monument vorig jaar op 18 april te onthullen. „Op 18 april is Epe bevrijd, vandaar die datum.”

Door het uitstel maakt de onlangs gestorven zoon van de heldenfamilie Mannes van Essen de onthulling niet mee. Hij was de laatst levende die de onderduikgeschiedenis op de boerderij nog bewust heeft meegemaakt. De onthulling wordt nu gedaan door zijn jongere broer –die in de oorlog geboren is– en diens neef.

Heldendaden

Volgens Van der Veen staat het monument ook symbool voor heldendaden van andere personen in Epe in de oorlog.

Hagenstruiken geven aan waar de boerderij en de bijgebouwen stonden. „Ik ben opgelucht dat deze bijzondere geschiedenis nu een herdenkingsplek heeft gekregen.”