De hoogleraar theologie en spiritualiteit van het gereformeerd protestantisme aan de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam hield donderdag een lezing over de vraag: ”Waarom katholiek vandaag?” Hij sprak voor zo’n zestig belangstellenden op de jaarlijkse conferentie van het Contactorgaan Gereformeerde Gezindte (COGG).

„Katholiciteit is de kern van de kerk als zodanig en dat maakt haar een aangelegen zaak”, aldus prof. Van Vlastuin. „Kerkvader Augustinus streed tegen de donatisten, die van mening waren dat de heiligheid van de Kerk afhankelijk was van de leden en ambtsdragers. Maar Augustinus relativeerde de kerk niet. „Vandaag is het katholieke denken van de Vroege Kerk daarom een argument tegen het denominationalisme. Iedere kerkelijke denominatie benadrukt het eigene, maar laat nu iedere denominatie eens kijken wat zij kan bijdragen aan het katholieke geloof.”

Gebeurd

„Met de Kerk is het niet gebeurd, maar met de katholiciteit wel”, stelde ds. A. J. Mensink, voorzitter van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland. „Iedere kerk, of denominatie, noemt zich katholiek. Maar wie bepaalt of dat zo is? Misschien is de meest katholieke belijdenis wel wat wij allemaal zo onkatholiek zijn geworden. Er is geen kerkelijk besef meer. Bij de vleet worden nieuwe gemeenten gesticht waarbij men ambt en sacramenten meeneemt.”

Ds. W. van ’t Spijker, zendingsconsulent in de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK), was „geprikkeld” door de Schriftlezing uit Johannes 17, waarmee COGG-voorzitter ds. J. Muller de conferentie had geopend. „Jezus bidt op de avond voor Zijn sterven „dat zij een zijn zoals Wij.” Dat wijst niet op de instandhouding van een kerkelijk standpunt, maar op een beweging om bij de heelheid van de schepping uit te komen. God heeft de wereld op het oog en houdt die op het oog.”

Ds. Van ’t Spijker wees erop dat men niet alleen maar gericht moet zijn op de eigen denominatie. „Je wilt niet weten wat er gebeurt als een bericht over mijn kerkverband met 72.000 leden het Twitteraccount van de NOS haalt. De 17 miljoen andere Nederlanders raken er met zo’n bericht niet van onder de indruk dat wij binnen de Kerk geroepen zijn om bruid van Christus zijn.”

Verdrietigst

Ds. W. Visscher, predikant van de gereformeerde gemeente te Amersfoort, verwees naar een uitspraak van prof. dr. A. van de Beek. „Die zegt dat de leer van de kerk het verdrietigste thema in de christelijke leer is. Het meest verdrietige vindt hij dat we er geen verdriet over hebben.”

Wat moeten we doen in de huidige periode van verbrokenheid, vroeg ds. Visscher zich af. „Niks. In de zin van: allerlei activiteiten en dingen. We hebben eeuwen achter ons van rijk geestelijk leven. Maar kijk ook naar wat er nu gebeurt op de zendingsvelden. Ik ben een bemoedigd mens: ondanks alles wat er met de Kerk aan de hand is, komt het goed. Er is een strijdende Kerk, maar ook een triomferende Kerk.”

In de discussie met de zaal leidde onder meer die opmerking tot vragen. Ds. Visscher: „Ik lees de dagboeken van Bunyan en Philpot. Dat zijn mensen die stonden voor de volwassendoop. Daar zou ik niet mee in een kerk kunnen zitten, maar laat ik er dan vrede mee hebben dat de Kerk in het openbaar een gescheiden, gescheurd en gehavend lichaam is. Laten we proberen met elkaar door een deur te gaan. We komen aan deze kant van de eeuwigheid niet op een lijn. Al merk ik daarbij op dat ik persoonlijk gelukkig nooit een kerkscheuring heb meegemaakt.”

Trouwjurk

Ds. Van ’t Spijker vond dat „te gemakkelijk.” „Stel nu dat mijn dochter morgen trouwt en ze komt er vanavond achter dat ze een grote vlek op haar trouwjurk heeft. Dan ligt ze daar de hele nacht wakker van. Als nu de kerk als bruid van Christus bevlekt en gescheurd is, zouden we ons dáár dan zo snel bij neerleggen?”

Ds. Mensink gaf aan dat hij een nieuwe scheuring „theologisch niet meer overleeft.” Daarom stelde hij de aan de andere deelnemers de vraag of een nieuwe scheuring in de toekomst uitgesloten kan worden. „Onze jongeren zijn daar de dupe van. Ik heb meermalen gehoord: „Als dit de kerk is, dan ben ik weg.””

Ds. Visscher reageerde daarop door te zeggen dat schuldige mensen zich alleen maar „in de nesten” kunnen werken. „Een scheuring voorkomen, dat kunnen we zelf niet.” „Maar wat is dan onze verantwoordelijkheid? Je kunt toch niet zomaar beslissen om morgen naar een ander kerkverband over te gaan?”, klonk het daarop bij verschillende deelnemers uit de zaal. Ds. Visscher: „Als je in de hemel mag aankomen, gaat het niet over van welk kerkverband je lid bent. In de hemel kom je niet als lid van een bepaalde kerk, maar als straatarme, gerechtvaardigde zondaar.”

„Overweeg katholiciteitsstage”

Ds. A. J. Mensink, voorzitter van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) en hervormd predikant te Elburg, deed in zijn reactie op de lezing van prof. Van Vlastuin de suggestie om een ”katholiciteitsstage” te organiseren. „Laat aankomend predikanten eens twee maanden meelopen in een ander kerkverband dan het eigen. Dat kan heel leerzaam zijn. Wat dat betreft zeg ik tegen studenten: wees welkom in hervormd Elburg.”

Ds. Mensink vindt ook dat kanselruil de katholiciteit kan bevorderen. „Misschien moeten we er wat minder beducht voor zijn dat iemand anders wat meer overhelt naar de ene of de andere kant. Misschien moet dat geluid ook een keer klinken. Dat deden de profeten toch ook? Dammen we het profetisch getuigenis niet in?”

Tegelijkertijd blijft het volgens de predikant belangrijk dat de levende Christus wordt verkondigd. „Daarom is het in elk kerkverband een heel aangelegen punt dat er niemand tot de bediening van het Woord wordt toegelaten die niet het katholieke geloof van alle eeuwen verkondigt.”