Dat stelde Koen Hussaarts woensdag. De arts-onderzoeker maakt deel uit van een onderzoeksgroep van het Erasmus MC in Rotterdam, die vaststelde dat kurkuma, een preparaat van geelwortel, de concentratie van tamoxifen in het bloed verlaagt. Bij drie van een groep van zestien onderzochte vrouwen leidde dit ertoe dat de bloedspiegel van de hormoonremmer, die in de lever wordt omgezet tot endoxifen, daalde tot onder de grenswaarde die vereist is voor een effectieve werking. Met het risico dat de kanker terugkomt. „En dat is niet wat je wilt als behandelaar.”

Hussaarts en zijn collega’s besloten kurkuma onder de loep te nemen omdat het voedingssupplement veel wordt geslikt door kankerpatiënten. „Zo’n 20 tot 30 procent van de patiënten op de poli oncologie gebruikt dit middel. Vooral onder borstkankerpatiënten is het populair. Daarom wilden we kijken of er een wisselwerking is met tamoxifen dat wordt voorgeschreven aan vrouwen met hormoongevoelige borstkanker. Primair een veiligheidsstudie dus.”

Bij de meerderheid van de vrouwen bleven de bloedspiegels van endoxifen boven de minimaal noodzakelijke waarden. Bij drie van de zestien deelneemsters nam de spiegel echter met meer dan 30 procent af, bij één patiënte met 48 procent. Alle patiënten doorliepen drie verschillende fasen in het onderzoek. Een fase waarin ze tamoxifen slikten zonder kurkuma, een periode waarin ze de hormoonremmer slikten met kurkuma en een fase waarin ze tamoxifen slikten met kurkuma én zwarte peper.

Van zwarte peper is bekend dat het zorgt voor een betere opname van kurkuma in het bloed. In de fase waarin de patiënten zwarte peper slikten, waren de endoxifen spiegels lager dan met alleen kurkuma. Hussaarts: „We kunnen het dus niet aanbevelen, ook niet voor gebruik in de keuken.”

Nieuwe vragen

Tegelijk roept het onderzoek nieuwe vragen op. Uit eerdere studies is bekend dat curcumine, de werkzame stof uit kurkuma, slecht vanuit de darm in het bloed wordt opgenomen. „Het is dus zinloos om het als anti-kankermiddel te slikken”, zo viel de laatste jaren in medische kring te beluisteren. Maar kennelijk wordt kurkuma toch aardig opgenomen, want het heeft effect op de bloedwaarden van tamoxifen.

Moeilijk meetbaar

Hussaarts: „Een deel van de curcumine komt waarschijnlijk wel in het bloed. Maar de stof is lastig te meten. We zeggen ook niet dat kurkuma onwerkzaam is. Het is best mogelijk dat het werkt. Maar de combinatie met tamoxifen is niet aan te bevelen.”

Van diverse medicijnen, zoals de anti-depressiva paroxetine, fluoxetine en het anti-epilepticum fenytoïne, is ook bekend dat ze de omzetting van tamoxifen in de lever –en daarmee de bloedwaarden– beïnvloeden. Datzelfde geldt voor sint-janskruid.