De grote Sint-Pauluskathedraal in het Duitse Münster kent een rijke historie. Hier werd geschiedenis geschreven. Verschillende ingrijpende gebeurtenissen lieten hier hun sporen na. Zo moesten beelden en schilderijen het ontgelden tijdens de beeldenstorm van de wederdopers in 1534 en 1535. Ruim 400 jaar later, in de Tweede Wereldoorlog, deden zich verwoestingen voor op een veel grotere schaal, toen het westelijke portaal van het gebouw vol werd getroffen tijdens bombardementen.

Wonderlijk genoeg hebben veel voorwerpen in de Dom van Münster de tand des tijds toch doorstaan. In de kerk zijn bijvoorbeeld nog meerdere altaren, epitafen en heiligenbeelden uit verschillende perioden te zien. Enkele ervan dateren uit de dertiende eeuw, andere exemplaren komen uit later tijden. Het meest bijzonder is echter de domschat, die nog altijd intact is. Een grote brand, liturgische hervormingen en verschillende oorlogen hebben de kostbaarheden in Münster slechts minimaal aangetast. Altijd bleef de schat goed bewaard, op verschillende plekken in de domkerk. Sinds 1981 is hij te vinden in de nieuwbouw aan de noordelijke kruisgang.

Nooit eerder hebben de meer dan 700 kostbare voorwerpen het kerkgebouw verlaten. Het mag dan ook met recht uniek genoemd worden dat het Utrechtse Catharijneconvent de domschat naar Nederland heeft weten te halen. Deze vrijdag begint de tentoonstelling ”De Münster Domschat”. Bezoekers kunnen hun ogen uit kijken bij de oogverblindende schoonheid van de eeuwenoude voorwerpen van goud en zilver. Vaak zijn die versierd met kostbare en exotische materialen als bergkristal, kokosnoot, goud, parels, ivoor, zilver, edelstenen, Perzische zijde, koraal en antieke gemmen.

”Pauluskop”

Neem de ”Pauluskop” uit de elfde eeuw. Die hoofdreliekhouder is voor zover bekend de oudste in zijn soort. Hij bevat een reliek van het hoofd van de apostel Paulus, de beschermheilige van de domkerk. De schat omvat daarnaast onder meer een met parels en edelstenen overladen reliekkruis en een heilige Agnes van goud en zilver.

Maar er is meer. Bijvoorbeeld de reliekhouder die keizer Otto in 997 schonk aan de bisschop van Münster. En bergkristallen speelstukken die afkomstig zijn uit het Midden-Oosten. Op de bekroning van een kokosnootreliekhouder is te zien hoe de Iraanse leeuw een christelijk lam wordt als het kopje wordt omgedraaid. „De aanwezigheid van dit soort exotische kleinoden toont aan dat Münster in contact stond met handelsroutes tussen het voormalige Mesopotamië en Europa”, aldus de organisatie van de tentoonstelling op haar site.

Zijn er dan helemaal geen Nederlandse schatten te bewonderen in Utrecht? Jawel. Tegelijk met de Münster domschat wordt de Utrechtse archiefschat tentoongesteld. Maar die collectie is nog maar een fractie van de pracht en praal die de Utrechtse domschat oorspronkelijk heeft gehad. In de zestiende eeuw heeft in Utrecht namelijk het „noodlot” toegeslagen, zo valt in een toelichting op de tentoonstelling te lezen; tijdens de Reformatie en een periode van financiële crisis is de Utrechtse domschat bijna geheel vernield of omgesmolten. Met als gevolg dat de kunstschat „een verloren verhaal uit de Nederlandse geschiedenis” is geworden.

Met de tijdelijke komst van de Duitse kerkelijke kostbaarheden heeft de Nederlandse domstad voor even weer een domschat. De gouden, zilveren en exotische voorwerpen zijn voorzichtig geplaatst in het Catharijneconvent. In alle rust kunnen bezoekers de schoonheid ervan aanschouwen. Er is geen beeldenstormer die de voorwerpen bedreigt.

Reliekredders

In lezingen en via activiteiten rond de tentoonstelling worden verschillende aspecten van de kerkschat belicht. Het effect van gouden voorwerpen op de mensen in vroeger tijden bijvoorbeeld. Of de verhalen achter relieken en reliekredders. In het overzicht lijken juist de beeldenstormers en de gereformeerden wat naar de achtergrond te verdwijnen. Daardoor rijst de vraag of niet welhaast de notie verloren gaat dat Utrecht al sinds 1580 een gereformeerde domkerk heeft.

Dat neemt echter niet weg dat het verhaal van de kunstschat van Münster zeker de moeite van een bezoek waard is. Doordat deze schat bewaard is gebleven, is er heden ten dage veel van te leren. Wie de pracht en praal met eigen ogen wil aanschouwen, moet niet te lang wachten. Na 10 juni zullen de relieken het museum in Utrecht weer verlaten. Niet door toedoen van beeldenstormers, maar door transporteurs van een groot waardetransport.

De tentoonstelling ”De Münster Domschat” is van 8 maart tot en met 10 juni dagelijks te bezichtigen in Museum Catharijneconvent (Lange Nieuwstraat 38, Utrecht). Een toegangskaartje voor een volwassene kost 14 euro. Jongeren, studenten en 65+’ers krijgen korting. Meer informatie over openingstijden en activiteiten rondom de tentoonstelling is te vinden op de website: www.catharijneconvent.nl.