Drie keer slaat Fathee Aizat bin Mohammed Razali op de gong. „Makan!” Eten! Het is 2 uur in de middag.

Het begint nu echt warm te worden, maar in de schaduw van de mangrovebomen aan de rivier is het goed uit te houden. Tijd voor de middagpauze, tot een uur of vier.

Een paar vrijwilligers hebben vanmorgen gewerkt aan een houten hut op een stuk land net buiten de kampong, waar de projectgroep biologische groenten wil gaan verbouwen. Op de ponton, een op de rivier drijvend bouwwerk, zijn een paar meisjes uit de kampong oesters aan het schoonmaken geweest. Nu is het tijd voor de gepeperde rijstmaaltijd.

Bewust maken

Fathee is een van de leiders van een natuurbeschermingsproject in Maleisië dat deel uitmaakt van een netwerk van projecten in het land. „We proberen mensen bewust te maken van de rijkdom van de natuur en hun te laten zien hoe waardevol de oorspronkelijke ecosystemen zijn, zoals deze mangroven.”

Het project heet Bakau Hijau (Groene Mangrove) en ligt bij het dorpje Sungai Batu Besi, ruim 300 kilometer ten noorden van de Maleise hoofdstad Kuala Lumpur. Mensen van het project werken ook aan ecotoerisme op het nabijgelegen eilandje Pulau Bidan

Luchtwortels

Op de hoge oever van de rivier Merbok ligt een in de mangroven gebouwde eetplaats. Op de tegenoverliggende oever is niets anders te zien dan groen mangrovebos waarin grote en kleine zilverreigers en een paar lokale vissers jagen op vis en krabben. Het is een brakwatergetijdengebied op een paar kilometer van de westkust, habitat van de kenmerkende mangroven (strandwortelbomen) met hun luchtwortels.

Tot aan zee zijn beide oevers dichtbegroeid. „Maar het lijkt mooier dan het is”, vertelt Fathee. „Achter de oeverzone zijn hier en daar hele stukken mangrovebos gekapt.” Vervolgens groeit er in de zuurstofloze modder niets meer, terwijl intact mangrovebos een kostbare bron is van hout en zeevruchten.

Tsunami

„Tijdens de tsunami in 2004 zijn er ook in Maleisië mensen omgekomen, maar hier hebben we er dankzij de mangroven weinig van gemerkt. In de bergen komen regelmatig mensen om door modderlawines als gevolg van ontbossing. Meestal zijn het grote bedrijven die maling hebben aan de plaatselijke belangen, die verantwoordelijk zijn voor kaalslag en de aanplant van palmolieplantages.”

Daarom geven Fathee en zijn compagnons voorlichting en organiseren ze activiteiten zoals mangroveaanplant. Ook kunnen bezoekers ter plekke opgekweekte oesters proeven en overnachten in het drijvende logeerhuis.

„Dit project is het populairste van heel Maleisië”, vertelt een Duitse vrijwilligster enthousiast. Door de toestroom van buitenlandse vrijwilligers en gasten uit de stad beseffen dorpelingen dat ze iets bijzonders bezitten dat bescherming verdient en ontstaat natuurbehoud van onderaf.

Gemeenschapszin

„Doordat jongeren naar de stad trekken voor werk verdwijnt de gemeenschapszin in de dorpen”, vertelt Elize, Fathees Nederlandse vrouw die ooit als vrijwilliger bij het project begon. „Met projecten als deze proberen we dat weer terug te brengen. Kinderen krijgen een fooi als ze een handje helpen, krijgen les over de natuur en nodigen hun ouders uit om ook eens te komen kijken.

Bovendien helpen we kansarme volwassenen aan een baan, zodat ze in de kampong kunnen blijven. Zo hebben we een aantal natuurgidsen opgeleid en kunnen hier straks nog veel meer mensen werken.”

Over een aantal jaren moet de gemeenschap het project zelf draaiend kunnen houden, zich bewust van het belang van de unieke natuur.

>>lembahbujang.com

Betrapt

Fathee maakt deel uit van een landelijk ”natuurwaakhondennetwerk”. „We hebben connecties in de regering en allerlei organisaties en met de media. Als we merken dat er een milieudelict plaatsvindt, zorgen we dat het in het nieuws komt.

Ook hebben we inmiddels contact met vrijwel alle vissers in dit deel van de rivier en rond het eiland, die helpen een oogje in het zeil te houden. Het is immers ook in hun eigen belang.”

Zo zijn er in Maleisië tientallen actievelingen die elk hun eigen gebiedje in de gaten houden en veel onderling contact hebben, zowel op het schiereiland als op het Borneose deel van Maleisië.

Onlangs ontdekten dorpelingen in de deelstaat Perak op het schiereiland hoe een stuk oerwoud werd gekapt. Omdat ze de zaak niet vertrouwden meldden ze het aan de anticorruptieorganisatie Kuasa. Die had hen een cursus gegeven om dergelijk misbruik te signaleren.

Kuasa onderzocht de zaak en ontdekte dat de regering van de deelstaat steekpenningen had aangenomen van het houtkapbedrijf. Daardoor kon het houtbedrijf illegaal een paar 100 hectare regenwoud kappen. De zaak haalde de landelijke media en de houtkap werd gestopt. De deelstaatregering kan zoiets nu geen tweede keer laten gebeuren.