Op misbruiktop in Rome werd debat over celibaat gemist
De paus heeft aangekondigd een persoonlijke brief te schrijven over de vraag hoe kinderen beschermd moeten worden tegen misbruik door geestelijken. Daarin zal hij –naar verwachting– maatregelen nemen bedoeld om het kwaad van pedoseksualiteit in te dammen.
Veelzeggend is dat de paus deze brief schrijft zonder tussenkomst van de curie, het bestuursapparaat van de Rooms-Katholieke Kerk. Dat wekt op zijn minst de indruk dat hij een aantal bestuurders niet vertrouwt. En dat geeft te denken.
Toch kan hij niet helemaal buiten de curie om. Naast de pauselijke richtlijnen moet de Congregatie voor de Geloofsleer een handboek opstellen met taken en plichten voor bisschoppen die in hun bisdom geconfronteerd worden met misbruik. En er komt een bijzondere taskforce van deskundigen in kerkelijk recht om bisschoppen te helpen met het probleem van misbruik van minderjarigen.
Het verbaast niet dat sommigen het resultaat van deze misbruiktop te mager vinden. Dat geluid klinkt ook in diverse media. Maar deze pauselijke boodschap is wel degelijk een stevig signaal. Misbruik van kinderen kan niet worden getolereerd. Dat is positief.
Tegelijk zijn er vragen te stellen, zowel bij de uitkomsten als bij het verloop van de discussie. Er was betrekkelijk weinig aandacht voor het onuitwisbaar leed dat slachtoffers meedragen. Dat doet pijn.
Opvallend is ook dat niemand de vraag stelde hoe het komt dat het misbruik zich op zo’n grote schaal voordoet bij rooms-katholieke geestelijken. Zeker, de paus heeft gelijk dat buiten de kerk méér kwaad te vinden is op het gebied van seksueel misbruik dan erbinnen, maar dat is een magere schaamlap. Feit is dat de getallen binnen de Rooms-Katholieke Kerk hoog zijn. Feit is ook dat elk geval van misbruik binnen een kerk, van welke denominatie dan ook, er één teveel is. De kerk moet een veilige plek zijn, zeker voor kwetsbare groepen. De cijfers tonen aan dat ze dit niet is (geweest).
Direct moet worden aangetekend dat misbruikzaken zich niet exclusief in rooms-katholieke kringen voordoen. De recente berichten over driehonderd misbruikzaken bij de Zuidelijke Baptisten in Amerika zijn er maar één voorbeeld van dat ook in protestantse kringen in ernstige mate grenzen zijn of worden overschreden. Dus het gaat niet aan om uitsluitend met de vinger naar Rome te wijzen.
Maar toch, er zijn factoren die meer specifiek gelden voor de Rooms-Katholieke Kerk. Meest prangende vraag is in hoeverre het celibaat een factor is die het ontoelaatbare gedrag van rooms-katholieke geestelijken kan verklaren. Veel seculiere deskundigen zijn het erover eens dat het verplicht ongehuwd zijn van priesters voor een aanzienlijke groep een last is die ze niet blijkt te kunnen dragen. Dat dit punt niet aan de orde is gesteld, kan een belangrijke omissie genoemd worden.
