Wat is dat Plastic Pact nu precies?

Negentig bedrijven, onder meer Albert Heijn en Unilever, hebben samen met de overheid afgesproken om in 2025 producten volledig recyclebaar te maken. Ook moeten de bedrijven dan 20 procent minder plastic gebruiken. Uiteindelijk moet in 2050 alles te hergebruiken zijn: de zogeheten circulaire economie. „Dit betekent concreet investeren in nieuwe vormen van recyclen en innovatie,” aldus staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat) donderdagmiddag na de ondertekening van het pact.

Ze noemt het een trendbreuk in het milieudebat. Waarom?

De staatssecretaris benadrukt dat het bijzonder is dat bedrijven nu met de overheid samenwerken in het daadwerkelijk verminderen van plastic. „De overheid wil graag een partner zijn als bedrijven hun ontwikkeling willen versnellen. Het probleem kan niet door één partij worden opgelost. We weten elkaar nu te vinden.”

Wat is een circulaire economie?

Op dit moment worden veel producten na gebruik vernietigd of belanden in zee of op straat. In een circulaire economie is het systeem erop gericht om materialen en producten opnieuw te gebruiken en geen nieuwe grondstoffen aan te boren. Dit betekent voor bedrijven niet alleen dat ze afval op een andere manier verwerken, maar ook dat ze het anders produceren. In de ‘nieuwe’ economie mogen er namelijk ook geen afvalstoffen worden uitgestoten bij de productie.

Plastic. Is dat wel zo’n groot probleem?

De productie van plastic is gigantisch. Onderzoekers schatten die sinds 1950 op 8,3 miljard ton. Plastic is vooral schadelijk voor het milieu omdat het nauwelijks afbreekbaar is. Ook bestaat het afval op zee voor 75 procent uit plastic; elk jaar verdwijnt meer dan 8 miljoen ton in het water. National Geographic stelt dat het aantal diersoorten dat last heeft van plastic afval nog altijd stijgt, tot 700 soorten in 2018.

Een aantal milieuorganisaties is niet blij met het pact. Waarom niet?

Onder meer Greenpeace vindt dat het pact geen echte oplossing is. Ook Recycling Netwerk is kritisch. „De afspraken maken de uit de hand gelopen productie slechts een klein beetje minder vervuilend”, aldus Rob Buurman van die laatste milieuorganisatie. „We hebben de luxe niet om zes jaar te wachten op de vrijwillige afspraken in het pact.”

Holland Bioplastics, een organisatie die het gebruik van bioplastics stimuleert, zegt in een reactie eveneens niet tevreden te zijn. „Definities van bio-based plastics (een groep binnen de biologische plastics, GvB) worden in het pact anders omschreven dan bij internationale standaarden. Ook ontbreken er concrete doelstellingen.”

Moeten bedrijven zich dan niet aan de afspraken houden?

De deelnemers aan het pact hebben zichzelf verbonden aan de afspraken en worden hierop gecontroleerd. Toch zijn ze dit niet verplicht: sancties voor het uitblijven van resultaten zijn er niet.

Staatssecretaris van Veldhoven heeft het onderwerp echter „hoog op haar agenda” staan. Als de industrie niet snel genoeg vooruitgang boekt, voert ze op 1 januari 2021 statiegeld in op de verpakking van kleine flessen.

Ook controleert het ministerie de deelnemende bedrijven ieder jaar op de stappen die zijn gezet. Van Veldhoven: „Jaarlijks moeten alle bedrijven die meedoen, gegevens aanleveren. Daar worden rapportages van gemaakt die we publiceren. We volgen ze op de voet. Want als je zo’n afspraak maakt, dan moet je hem ook nakomen.”