Dat zei M. A. Heikoop-Gorter, presidente van de Vrouwenbond Gereformeerde Gemeenten, dinsdag na afloop van de lezing van Evert-Jan Brouwer tijdens de –tweejaarlijkse– besturendag in Geldermalsen. Heikoop was er blij mee. „Het onderwerp duurzaamheid heeft oude papieren. Het komt uit de Bijbel. We kregen praktische handvatten aangereikt om iets te doen.”

Ongeveer driehonderd bestuursleden van plaatselijke vrouwenverenigingen waren dinsdag naar het kerkgebouw van de gereformeerde gemeente in Geldermalsen gekomen. Brouwer, werkzaam bij Woord en Daad, sprak over ”Dat wij ons gedragen zoals het behoort”. Het was een vervolg op het thema duurzaamheid van de jaarvergadering.

Kassabon

De milieudeskundige stelde dat iedereen betrokken is bij het milieu. Hij haalde hierbij woorden van ds. P. den Ouden aan, die zei dat zijn kassabon een geloofsbelijdenis is. „Via het winkelwagentje zijn we verbonden met de hele wereld. Met de keuzes die je maakt in de supermarkt maak je keuzes voor mensen ver weg en de schepping ver weg.”

Dat die keuzes niet neutraal zijn, toonde Brouwer aan met teksten over rentmeesterschap in de Bijbel. „In het Paradijs kreeg de mens de opdracht om de aarde te bouwen en te bewaren. De aarde is niet van onszelf. We moeten eenmaal rekenschap geven van ons rentmeesterschap.” Hij noemde ook het sabbatsjaar, dat in het Bijbelboek Leviticus genoemd wordt, en zei daarbij „dat we de natuur niet mogen uitputten.”

Ook reformatoren en nadere reformatoren hebben het onderwerp benoemd. Calvijn schreef: „De mens moet zich erop toeleggen zijn akker aan zijn nakomelingen af te dragen zoals hij hem heeft gekregen of nog beter.”

Loon waardig

Onder duurzaamheid verstaat Brouwer de zorg voor de schepping, voor de mensen en voor de dieren. Hij noemde ontbossing, de teelt van rozen in Kenia, kinderarbeid in lagelonenlanden en onveilige fabrieken. Met een beroep op Lukas 10:7 („De arbeider is zijn loon waardig”) stelde hij dat arbeiders niet uitgebuit mogen worden.

De algemene houding van een christen moet er een zijn van matigheid en soberheid, aldus Brouwer. „Leef zoals je oma”, was de samenvatting van zijn betoog. „Laten we ons laten inspireren door de matige en eenvoudige leefstijl van de generaties voor ons.”

Hij liet het niet bij algemeenheden, maar noemde een groot aantal concrete dingen. Voor de kerk wees hij op duurzaamheid bij kerkbouw, bewust omgaan met energie, tegengaan van wegwerpproducten, lopen of fietsen naar de kerk en duurzame verkopingen.

De nadruk lag op het persoonlijke: wat heeft duurzaamheid met je portemonnee te maken? Brouwer: „De zorg voor je verre medemens begint in je winkelwagentje. Zoek in de supermarkt naar producten met een eerlijke prijs. Als het erg goedkoop is, is er mogelijk geen goed loon betaald.”

Keurmerkenwijzer

Om het winkelwagentje op een duurzame manier te vullen, gaf hij een aantal praktische tips. De eerste was om de site rankabrand.nl te raadplegen om bewust merken te kiezen. Vervolgens stelde hij voor bij voorkeur producten met een keurmerk te kopen en daarvoor een keurmerkenwijzer op de smartphone te installeren. Brouwer vindt het verder belangrijk om zoveel mogelijk groente en fruit te kopen in de seizoenen dat ze in Nederland groeien, en voorzichtig te zijn met fruit uit verre landen.

Het onderwerp duurzaamheid kwam aan de orde tijdens de workshop ”Verkoping op rolletjes” in de middag. Irma van Driel uit Oosterland noemde een groot aantal duurzame dingen om op te letten bij verkopingen, zoals het verkopen van streekeigen levensmiddelen, het serveren van linzen- of bonensoep in plaats van vleesproducten, het opzetten van een ruilbeurs en het gebruik van papieren in plaats van plastic bekertjes.