„Allahoe akbar”, klinkt het uit de minaretten van het Oeigoerse dorp Oesjaral. In Kazachstan, vlak aan de grens met China, ligt een aantal dorpjes waar overwegend Oeigoeren wonen. Zij zijn net als de Kazachen een Turks volk.

Op straat, in de buurt van de moskee, ontmoet ik twee oudere Oeigoerse mannen. „Natuurlijk willen we een onafhankelijk Oeigoeristan”, zegt één van hen. „Maar aan de andere kant van de grens, in China, worden onze volksgenoten daarvoor opgesloten.” En dus houden de meeste Oeigoeren zich in Kazachstan gedeisd.

Oeigoeren in Kazachstan hebben het relatief goed, vergeleken met hun volksgenoten in China. De communistische partij in China heeft naar schatting een miljoen Oeigoeren opgesloten. Ze wil de Oeigoerse bevolking ontdoen van haar cultuur, waarvan de islam één van de belangrijkste kenmerken is.

Ook de Oeigoerse taal en muziek zijn als onwenselijk bestempeld. In het oosten van Kazachstan kun je in vrijheid Oeigoer zijn, hoewel er wel degelijk sprake is van discriminatie.

De meeste Oeigoeren zien er anders uit dan Kazachen: donkerder, met groene ogen en minder nauwe spleetogen. De Oeigoeren zijn harde werkers en creatief. Misschien dat daardoor de Kazachen juist een hekel hebben aan de Oeigoeren: een broedervolk dat succesvoller is. Daarom ‘stelen’ Kazachen volgens de Oeigoeren allerlei goede tradities en gewoonten van hen.

Hoewel de Kazachen en Oeigoeren in vrede naast elkaar leven, zijn ze bepaald niet gelijkwaardig. Niet in de laatste plaats doordat de etniciteit in het paspoort wordt aangegeven. Alleen als in het paspoort ”Kazach” staat, heeft men kans op een overheidsbaan. Veel Oeigoeren voelen zich daarom niet thuis in Kazachstan. Maar ze kunnen nergens heen. Er is geen eigen Oeigoeristan. Sommigen trekken naar Turkije, waar het leven beter is.

Het trieste is dat de Oeigoerse cultuur langzaam opgaat in de Kazachse. Tot nu toe probeerden de Oeigoeren hun tradities radicaal te scheiden van de Kazachse. Kazachen zijn islamitisch en spreken een taal die erg lijkt op het Oeigoers. Daarom gaan veel kinderen van Oeigoerse ouders naar Russischtalige scholen, zodat ze geen Kazachs hoeven te leren. Maar kinderen vergeten daardoor hun eigen taal te leren, waardoor veel Oeigoerse gezinnen nu Russischtalig zijn. Om mee te komen in de maatschappij is het echter belangrijk Kazachs te kennen. Het Russisch wordt in Kazachstan steeds minder belangrijk en veel Oeigoeren leren alsnog Kazachs.

De taal gaat dus verloren, en daarom proberen veel Oeigoerse jongemannen zich nog vast te houden aan hun religie. De Oeigoeren hebben hun eigen moskeeën, waar alleen Oeigoeren komen. In sommige gevallen radicaliseerden Oeigoeren. In de gelederen van IS vochten ook Oeigoeren mee.

Christen-zijn als Oeigoer is erg moeilijk, vooral op het platteland. Christenen vertellen in de regel niemand over hun nieuwe identiteit. Niet zozeer vanwege angst voor de politie, maar vooral vanwege de druk van de Oeigoerse gemeenschap. Die verbiedt in het uiterste geval contact te hebben met de afvalligen.