Van der Wulpen vleesch wordt bij sommigen zeer veel werks gemaekt en men moet het, zeker, onder het smaekelijkst wild gevogelte tellen, wanneer de vogels niet boven het jaer oud zijn. Het is 200 jaar geleden dat Nozemann & Sepp in hun standaardwerk ”Nederlandsche Vogelen” hoog opgaven van de culinaire kwaliteiten van onze grootste steltloper.

Volkomen ondenkbaar nu. Hoewel… De wulp die als bedreigde soort in Nederland wordt gekoesterd, wordt in Frankrijk nog onbekommerd afgeschoten. Onder hevig protest van Franse én Nederlandse vogelaars, dat wel.

Nederlandse politici in het Europees Parlement willen dat Brussel actie onderneemt tegen de Franse jacht op beschermde weidevogels. EU-landen zijn volgens hen verplicht kwetsbare vogelsoorten te beschermen.

Gehalveerd

De wulp kan dus wel een beetje extra aandacht gebruiken. Het gaat de vogel namelijk inderdaad niet voor de wind. Het aantal in Nederland broedende wulpen is sinds 1980 ruim gehalveerd en nog steeds is de trend onverminderd negatief.

Ooit was de wulp een vogel die alleen in (half)natuurlijke landschappen broedde. In Nederland vooral op heidevelden in het oostelijk deel van het land en in het westen met name in vochtige duinvalleien.

Maar al vanaf het begin van de vorige eeuw koos de wulp geleidelijk steeds meer voor het cultuurland. Het verdwijnen van woeste gronden en het ontstaan van aantrekkelijke weiden waar veel voedsel te vinden was, zal daaraan debet geweest zijn.

Weidevogel

In het laatste kwart van de vorige eeuw ontpopte de wulp zich tot een typische weidevogel van open weidegebieden in het hogere deel van Nederland. Maar net als andere weidevogels kreeg de wulp daar te maken met steeds verder om zich heen grijpende intensivering in de landbouw, die voor broedende vogels weinig tot geen ruimte laat.

De traditionele broedgebieden zijn voor het overgrote deel door de wulp verlaten vanwege voedseltekort en een hoge predatiedruk. Roofvogels en vossen aten hun eieren en jongen op. In de duinen broedt de wulp alleen nog op de Waddeneilanden in redelijke aantallen maar de vastelandduinen moeten het zonder broedende wulpen stellen.

Mannetje zorgt

Wulpen leggen in een ondiepe kuil drie of bij uitzondering vier eieren die bij toerbeurt door het mannetje en het vrouwtje bebroed worden. Zijn de jongen eenmaal geboren dan is de zorg voor het mannetje.

De vogels trekken dan naar de kustgebieden, waar ze op voedselrijke slikken een overvloed aan voedsel vinden. Hun aantal wordt dan aangevuld met vele duizenden soortgenoten uit Noord- en Oost-Europa.

Die komen hier overwinteren. Het aantal overwinteraars kan oplopen tot ruim 200.000 vogels, en dat houdt in dat ongeveer een kwart tot de helft van de wereldpopulatie op enig moment in ons land verblijft. Dat is wel heel erg veel ten opzichte van de schamele 4000 broedparen die er in ons land nog resteren.

Tegen elkaar afgezet op de kaart zijn het overwinteringsgebied en het broedgebied elkaars spiegelbeeld. Zijn de broedvogels geconcentreerd in de zuidoostelijke helft, de noordwestelijke helft –en dan vooral het kustgebied met ruime omgeving– herbergt de overwinteraars. Alleen op de Waddeneilanden verblijven wulpen het hele jaar door.

Slaapplaatsen

Wulpen hebben in het winterhalfjaar gezamenlijke slaapplaatsen waar de vogels met honderden tot duizenden bij elkaar verblijven. Een van de activiteiten die in het Jaar van de Wulp ondernomen worden is het tellen en in kaart brengen van de slaapplaatsen.

Ook naar het nestelgedrag en het broedsucces zal onderzoek gedaan worden. Dat onderzoek is nodig om de wulp effectief te kunnen beschermen. Concrete maatregelen om het broedgebied te verbeteren staan op de rol voor de Waddeneilanden.

Wulpen zijn geliefd om hun prachtige baltsgeluid. Een jodelende wulp die met trillende vleugels zijn gade het hof maakt is op de zandgronden de lentebode bij uitstek. Een lentebode die helaas steeds schaarser wordt.

>>digibron.nl/wulp voor een reportage uit 1997 over wulpen.

Signalement

De wulp kijkt naar zijn gulp. Een bekend ezelsbruggetje om de wulp aan zijn kromme, naar beneden gebogen snavel te kunnen herkennen.

Mannetjes en vrouwtjes verschillen van elkaar door de snavellengte; de vrouwtjes hebben een aanzienlijk langere snavel.

De wulp is onze grootste steltloper. Hij is bruin van kleur en behoort tot de Numeniini, de meest bedreigde vogels van onze planeet. Ook grutto’s behoren tot deze groep.