Onder de 645.000 inwoners van het huidige Montenegro vormen de Montenegrijnen de grootste bevolkingsgroep, maar ze zijn wel in de minderheid. Het land is sinds 2006 weer onafhankelijk van Servië, maar de Serviërs maken nog altijd een groot deel van de bevolking uit.

De onafhankelijkheid is jong, maar heeft oude papieren. Terwijl Servië eeuwenlang werd overheerst door het Ottomaanse Rijk (Turkije), was Montenegro een zelfstandig land, met een eigen kerk. Prins-bisschop Peter II, die in 1851 op 37-jarige leeftijd aan tuberculose overleed, had zijn oomzegger Danilo II (1826-1860) als opvolger aangewezen. Het parlement verkoos echter Danilo’s oudere broer Pero. Danilo was intussen al op reis naar Oostenrijk en Rusland om daar tot prins-bisschop te worden gewijd. Tot ieders verrassing kwam hij echter terug met toestemming van de tsaar om vorst te worden. Dat gaf hem een voorsprong op zijn broer: Danilo werd de nieuwe heerser. Hij was de eerste die niet tegelijk ook een kerkelijke functie had. Hij werd nog wel door een oomzegger opgevolgd toen hij op 34-jarige leeftijd werd vermoord: Nicolaas I Petrovic Njegos (1841-1921), zoon van zijn broer Mirko.

Nicolaas was vader van twaalf kinderen, en hij wist vijf dochters aan een koning of prins uit te huwelijken. De koning van het oostelijke buurland Servië was zijn schoonzoon en de koning van het westelijke buurland Italië ook. Kroonprins Danilo trouwde met een dochter van een Duitse groothertog, Adolf Frederik V van Mecklenburg-Strelitz.

Ingelijfd

Nicolaas bleef in Montenegro 58 jaar aan het bewind: een halve eeuw als vorst, acht jaar als koning. Feitelijk was het echter een paar jaar korter: de koning vluchtte naar Frankrijk toen zijn land in januari 1916, tijdens de Eerste Wereldoorlog, door Oostenrijk-Hongarije werd bezet.

Nicolaas had de leiding van zijn leger in handen van Servische officieren gegeven. Maar dat de geallieerde overwinnaars Montenegro in november 1918 bij Servië voegden, stond hem helemaal niet aan. De nationale vergadering van zijn land steunde het plan echter. Voortaan was Nicolaas’ schoonzoon, de Servische koning Peter I (1844-1921; hij was nog geen drie jaar jonger dan zijn schoonvader), ook koning over Montenegro. Een deel van Nicolaas’ troepen voerde echter tot 1924 een guerrillastrijd tegen het Servische bewind. De onttroonde koning was inmiddels in 1921 in zijn Franse ballingsoord overleden, 79 jaar oud. Hij maakte niet meer mee dat –later in datzelfde jaar– zijn schoonzoon en opvolger overleed.

Nicolaas’ lichaam en dat van zijn vrouw werden pas in 1989 overgebracht naar hun land.

Op eigen benen

Na de Tweede Wereldoorlog maakte het land deel uit van Joegoslavië. Hoofdstad Podgorica heette van 1946 tot 1992 dan ook Titograd, vernoemd naar de Joegoslavische president. Toen in de jaren negentig Slovenië, Kroatië, Macedonië en Bosnië en Herzegovina zich losmaakten uit de Joegoslavische federatie, deed Montenegro als enige deelstaat dit niet: het bleef één staat met Servië vormen. Na de NAVO-aanvallen tegen Servië in 1999 namen Montenegrijnen echter meer afstand. In 2003 werden Servië en Montenegro deelstaten in een confederatie. Bij een referendum in 2006 zou het land onafhankelijk worden als ten minste 55 procent voorstemde. Het werd 55,6 procent.

Na zo’n negentig jaar was het land weer zelfstandig. De monarchie werd echter niet hersteld; het staatshoofd is een president. De eerste twaalf jaar was dat Filip Vujanovic en sinds mei is Milo Dukanovic staatshoofd van het vroegere prinsbisdom, vorstendom en koninkrijk aan de Adriatische Zee. Beiden behoren tot de Democratische Partij van Montenegrijnse Socialisten, de voormalige communisten.

Dit is het vijfde deel in een serie over monarchieën die een eeuw geleden, aan het eind van de Eerste Wereldoorlog, verdwenen.