„Wij kunnen net zoveel positieve als negatieve verhalen over de kerk in Friesland schrijven”, zegt Lodewijk Born. „Verhalen over kerksluiting, maar ook over gelovigen die de waarde van de kerk herontdekken.”

Born is samen met Jan Auke Brink –„en een team betrokken freelancers”– verantwoordelijk voor onder andere de pagina’s ”Geloven” in het Friesch Dagblad. De regionale christelijke krant, met een oplage van zo’n 11.000 exemplaren, maakt sinds 2013 deel uit van de NDC mediagroep, waartoe ook het Dagblad van het Noorden en de Leeuwarder Courant behoren. Juist op de dag van het gesprek wordt bekendgemaakt dat Ria Kraa de nieuwe hoofdredacteur is geworden.

Toon

Born zit al 21 jaar op de kerkredactie, Brink sinds april, vertellen de twee in een vergaderruimte naast de newsroom van de krant, gehuisvest in het enorme NDC-complex in Leeuwarden. Op een van de wanden is Psalm 126:3 te lezen, in het Fries vanzelf: „De Heare hat grutte dingen oan ús dien, dêrom ferbliidzje wy ús.”

Richtte het Friesch Dagblad zich in vroeger jaren vooral op lezers uit de Gereformeerde Kerken in Nederland, anno 2018 „volgen we eigenlijk alles op het gebied van kerk en religie”, zegt Born. „Het gaat onze lezers tegenwoordig vooral om de toon van de krant, om goeie journalistiek; niet meer om bepaalde hokjes. Boven onze pagina’s staat ook geen ”Kerk” meer, maar ”Geloven”.” Brink: „We kunnen over alles schrijven.”

Sowieso zijn er in Friesland nauwelijks nog zelfstandige gereformeerde kerken, aldus Born. „De provincie is koploper als het gaat om het aantal protestantse gemeenten, gemeenten dus die sinds 2004 zijn gefuseerd vanuit een hervormde gemeente en een gereformeerde kerk.”

Zelf groeide de journalist uit het Friese Koarnjum ook op in een gereformeerd gezin. „Mijn vrouw, die uit een niet-gelovig gezin komt, is als volwassene gedoopt in de PKN. Ik heb ook een geloofsontwikkeling doorgemaakt, ben meer aan de evangelische kant van de kerk terechtgekomen. Ik zie mezelf als oecumenisch gelovige. Nog niet zo lang geleden heb ik een pelgrimstocht gelopen van Zwolle naar Utrecht. Dan maak je tien verschillende vieringen mee, van een klooster in Zwolle tot een grote gereformeerde kerk in Bunschoten-Spakenburg. Ik vind het allemaal mooi. ”

Zijn collega, die met zijn vrouw in Amsterdam woont, stemt daarmee in. „Ik kom uit een hervormd nest in Noord-Groningen, mijn vader was onder meer ouderling-kerkrentmeester. Zelf ben ik niet meer gelovig, maar als historicus heb ik een brede interesse. Ik vind het bijvoorbeeld prachtig om mensen te spreken die gedreven worden door hun geloof, die daar vol passie over spreken. Zij betekenen vaak veel voor de samenleving.”

Gereformeerde Bond

Dat in Friesland steeds meer bedehuizen gesloten worden, zien beiden ook wel. „We krijgen te maken met een andere manier van geloven in Friesland”, signaleert Born. „Heel veel mensen gaan niet meer naar de kerk, maar zijn nog wel bewust met het christendom bezig. Monastiek geloven komt op, een nieuw initiatief als Nijkleaster in Jorwerd, gestart in 2009, doet het goed.”

Hij pakt er een stapeltje kerkpagina’s van de afgelopen maanden bij. „Er gebeurt zo gigantisch veel in de kerk. In april heb ik een reportage geschreven over tien kerken in Sneek die samen een paasviering hielden. Zoiets vind ik mooi.” Brink: „Eens, ja.” Born: „Of hier, een bijdrage van ds. A. J. Mensink van de Gereformeerde Bond, waarin hij heel persoonlijk terugblikt op de kerkscheuring in 2004. ”Geknakt door een scheurende kerk” luidt de kop. „Één telefoontje naar ds. Mensink en hij zegt toe iets te schrijven. Als kleine krant moeten wij het daar ook vaak van hebben.”

„Niet mogelijk ál die Friese kerken te behouden”

Jarenlang was hij hét gezicht van de redactie geestelijk leven van de Leeuwarder Courant (LC). „Helaas heb ik die taak dit jaar om gezondheidsredenen moeten neerleggen”, zegt Wim Schrijver (56). „Ik doe nu de opiniepagina’s, Wiebe van der Hout vult onze vaste rubrieken.”

Waar het Friesch Dagblad vroeger vooral de krant van de gereformeerden was, werd de LC met name in hervormde kring gelezen, aldus Schrijver. „De LC keek ook veel breder dan het FD.”

Nog altijd vormt nieuws op kerkelijk terrein een wezenlijk onderdeel van de krant, zij het in mindere mate dan voorheen. „De kerk, het christelijk geloof, maakt voor veel Friezen nog steeds een belangrijk deel van hun leven uit. Om die reden ben ik in de jaren negentig, samen met de helaas overleden Robert van de Woestijne, begonnen met de maandagse rubriek Samenkomst. Als een soort kleine tegenhanger van de sportbijlage. Die rubriek bestaat nog.”

„Geestelijk leven” hoort er voor veel lezers vanzelfsprekend bij, constateert Schrijver. „De vorige hoofdredacteur dacht dat hij afscheid kon nemen van onze zaterdagse columnist ds. Wim Beekman uit Koudum, nu classispredikant binnen de PKN. Dat leverde een storm aan kritiek en opzeggingen op. Zo erg dat Beekman weer werd binnengehaald. Hij is nog altijd columnist en krijgt veel reacties van lezers.”

„Ik denk dat we op de drempel van grote veranderingen staan”, zegt de journalist, die in 2009 een blog schreef over de ontkerkelijking in Friesland. „Beekman heeft zijn studieverlof eens gebruikt voor een notitie over de dorpskerk. Hij voorziet huisgemeenten en ik denk dat het die kant op gaat. Friesland schijnt de hoogste kerkdichtheid ter wereld te hebben. Veel Friezen realiseren zich niet dat er best eens kerktorens uit het landschap kunnen gaan verdwijnen. Het is onmogelijk al die honderden kerken als cultuurgoed in stand te houden.”