Een volle Dordtse Augustijnenkerk, met gasten uit alle kerken, zet de start van de Ode aan de Synode luister bij, de viering van 400 jaar Synode van Dordrecht. Dinsdag –13 november– is het 400 jaar geleden dat de Synode van Dordrecht begon. Meer dan honderd professoren, politici en predikanten uit binnen- en buitenland kwamen hiervoor in 1618 naar Dordrecht.

Europese top

Burgemeester mr. A. W. Kolff typeert de Dordtse synode als een Europese top van calvinisten, die de eenheid in de calvinistische leer smeedde en het protestantisme ook internationaal mede vorm gaf. De vergadering was van groot belang voor de eenheid van de Nederlanden en het Nederlands als eenheidstaal.

De wereld is echter onherroepelijk veranderd. Kolff: „Werd in 1618 gedacht dat eenheid alleen te bereiken was door uniformiteit, nu is eenheid alleen denkbaar als verscheidenheid. Voor de remonstranten was de synode geen feest. Ze kwamen letterlijk in de beklaagdenbank.”

Drs. P. J. Schoon, directeur van het Dordrechts Museum en voorzitter van de programmacommissie Ode aan de Synode, legt het theologische geschil rond de predestinatie uit door naar de koning te verwijzen. Tegen koning Willem-Alexander: „Als er één persoon is die voorbestemd is tot een ambt, dan bent u dat. Tegelijk is het ook uw eigen keuze geweest. Werpt dat geen licht op de zoektocht van ons allen? We geven zelf betekenis aan ons leven, elke dag opnieuw.”

Oud-vicepresident van de Raad van State mr. J. P. H. Donner houdt een ”verzoeningsrede”. Het theologisch conflict in de zeventiende eeuw raakte iedereen, zegt hij. „De burger was boos. De vraag naar de hemel was voor hem een uiterst actuele vraag en die was niet afhankelijk van eigen verdienste. Men hoopte in de hemel te komen, zoals men nu verlangt naar de AOW.”

De Synode van Dordrecht gaf volgens Donner geen toenadering, maar was „herhaling van eigen gelijk en bevestiging van de calvinistische positie.” Toch verdient de synode volgens hem een ode, omdat de beslechting van het geschil niet leidde tot bloedbaden zoals in Duitsland en Frankrijk.

Eerbetoon

Koning Willem-Alexander leest een bij de gelegenheid passende passage uit de Statenbijbel voor, Romeinen 12:9-18. Het is bedoeld als eerbetoon aan dit belangrijke erfgoed. In zijn introductie van de lezing van de koning noemt drs. Schoon de Statenvertaling een monument, „niet alleen van onze taal, maar ook van onze godsdienst- en cultuurgeschiedenis.”

Na het verlaten van de Augustijnenkerk zet de koning op het plein van het Hof van Nederland symbolisch een robotarm in werking, die gedurende negen maanden de hele Statenbijbel kalligrafeert. De robotarm staat tot 26 mei 2019 op het plein. Het werk –van het Duitse kunstenaarscollectief Robotlab– is voor het eerst in Nederland te zien en wordt getoond in een glazen huis, vrij toegankelijk voor iedereen.

Aansluitend bezoeken de aanwezigen het Dordrechts Museum. Daar opent de koning de tentoonstelling ”Werk, bid en bewonder – Een nieuwe kijk op kunst en calvinisme”. Hij doet dit door een bijzondere Bijbel uit de Koninklijke Verzamelingen in een vitrine te plaatsen. De tentoonstelling laat de relatie tussen calvinisme en kunst in een brede context zien. Behalve schilderkunst van onder anderen Rembrandt, Bol, Van Gogh en Mondriaan komen literatuur, muziek en kerkarchitectuur aan bod.

De Ode aan de Synode duurt 180 dagen, even lang als de Synode van Dordrecht destijds. Tot 29 mei 2019 worden er in Dordrecht allerlei activiteiten georganiseerd die het belang van deze historische bijeenkomst voor een breed publiek duidelijk maken. Dordrecht werkt hierbij samen met de stichting Nationale Synode. Deze zal in mei 2019 een vergadering houden, waarin ze hoopt tot een verbond van kerken te komen.