Samenwerking is er nu alleen als het water al over de dijken is gestroomd. De overeenstemming is zondag bereikt in Maastricht, waar ministers van Milieu van de 25 lidstaten drie dagen bijeen zijn geweest.

Niet langer moet het ene land een maatregel nemen die in het andere land juist problemen veroorzaakt. „Vooral voor Nederland is dat belangrijk. We worden oneerbiedig wel eens het afvoerputje van Europa genoemd”, zei staatssecretaris Schultz van Haegen (Waterstaat) na de bijeenkomst.

De actieplannen gaan gelden per stroomgebied van een grensoverschrijdende rivier, zoals de Rijn of de Maas. De betrokken landen gaan afspraken maken. De actieplannen kunnen inhouden dat landen voor elkaars maatregelen betalen. Nederland heeft dat al eens gedaan voor een verbetering in Duitsland. Volgens Schultz komen ook Nederlandse projecten in aanmerking voor Europees geld: „Nederland maakt veel ruimte voor water. We kunnen niet alles aanmelden, maar hebben zelf al veel geld opzijgezet. Alleen voor de Rijn al 1,9 miljard euro.”

De bewindsvrouw toonde zich zeer tevreden over de overeenstemming onder haar voorzitterschap. Ze noemde die een unieke ervaring „na al die jaren van verantwoordelijkheid afschuiven.” Ze verwacht de formele besluiten van ministers dit najaar in Brussel.

Volgens Schultz van Haegen is de animo voor de samenwerking gegroeid door de overstromingen van de laatste jaren. Landen zoals Duitsland, Tsjechië, Slowakije en Hongarije hadden last van extreem hoogwater.

Prins Willem-Alexander waarschuwde voorafgaand aan de bijeenkomst dat de samenleving steeds kwetsbaarder wordt. Door de klimaatverandering zijn er heviger slagregens met hogere pieken in waterafvoer, terwijl steeds meer mensen langs rivieren wonen.

„Samenwerking is nodig omdat water geen politieke grenzen herkent”, zei de prins.

Willem-Alexande noemde het noodweer van zaterdag, dat juist Maastricht relatief zwaar trof, niet als voorbeeld. Wel herinnerde hij aan de watersnood in Limburg in 1993 en 1995, vlak bij Maastricht. De incidenten werkten als een alarmwekker voor Nederland, zei de prins. Daarna is hier meer ruimte gemaakt voor het rivierwater.

De kroonprins, gespecialiseerd in watermanagement, zei blij te zijn dat voor sommige belangrijke riviergebieden in de Europese Unie al plannen zijn gemaakt tegen overstromingen. „De plannen vereisen niet alleen voorbereidingen. Ook moeten we bedenken hoe we de bebouwing minder kwetsbaar maken.”

De prins zei dat overstromingen nooit helemaal te voorkomen zijn. Ze zijn nu eenmaal onderdeel van de natuur. De kunst is om de risico’s voor mensen en eigendommen te beperken, zei Willem-Alexander. „Om een gezegde aan te halen: Je kunt de wind niet beheersen, maar wel de zeilen bijstellen.”