Wat is de taak van het Congres?

Het Amerikaanse Congres bestaat uit twee Kamers: de Senaat en het Huis van Afgevaardigden. Het Congres komt bijeen in het Capitool in de stad Washington. In de grondwet is bepaald dat het de wetgevende macht is. Daarbij gaat het om wetten die moeten gelden voor heel de VS. Doordat het Congres die macht heeft, moeten wetsvoorstellen van de president en zijn ministers (die hebben de uitvoerende macht) ter goedkeuring worden voorgelegd aan het Congres. Wanneer een wetsvoorstel niet door beide Kamers wordt goedgekeurd, gaat dat niet door. Een bekend voorbeeld is het wegstemmen in de Senaat van het wetsvoorstel van Trump om de ziektekostenvergoeding, bekend onder de naam Obamacare, af te schaffen.

Congresleden kunnen zelf ook wetten maken en die vervolgens laten goedkeuren. Wanneer de president het daar niet mee eens is, kan hij daar een veto over uitspreken. Zo houden Congres en president elkaar in evenwicht.

Leden van de Senaat hebben grotere bevoegdheden dan die van het Huis van Afgevaardigden. Verdragen met buitenlandse mogendheden moeten door de senatoren worden goedgekeurd. Ook heeft de Senaat de bevoegdheid om belangrijke (politieke) benoemingen goed te keuren. Het meest recente voorbeeld daarvan is de benoeming van opperrechter Kavanaugh.

Behandelt het Congres alle wetsvoorstellen?

Nee, elke staat heeft ook het recht om eigen wetten te maken die specifiek voor die staat gelden. Een simpel voorbeeld: de maximumsnelheid die in de wegen- en verkeerswet wordt genoemd, kan per staat verschillen. Wel is het zo dat de wet van een individuele staat niet in strijd mag zijn met wetten die de federale overheid maakt. Soms wordt een wet van een bepaalde staat aangevochten bij het hooggerechtshof omdat die wet dan in tegenspraak zou zijn met federale wetgeving.

Wie heeft de leiding van het Congres?

Voor beide Kamers geldt dat de grootste fractie de voorzitter levert. Op dit moment hebben de Republikeinen de meerderheid in beide afdelingen van het Congres. In het Huis van Afgevaardigden is Paul Ryan, Republikein uit de staat Wisconsin, de ”speaker”, zoals de voorzitter wordt genoemd. In de Senaat leidt Orrin Hatch, Republikein uit de staat Utah, de beraadslagingen.

Hoeveel leden telt het Congres?

Het Huis van Afgevaardigden heeft 435 afgevaardigden. Elke staat telt een aantal districten en voor elk daarvan wordt een afgevaardigde gekozen. De omvang van een district wordt bepaald door het aantal inwoners. Dat betekent dat in het hele land alle districten ongeveer evenveel inwoners hebben. Op dit moment ligt dit aantal op ongeveer 711.000. Dichtbevolkte staten, zoals Massachusetts en Californië, hebben dus meer afgevaardigden in het Congres zitten dan dunbevolkte zoals Arizona of Kansas.

De Senaat heeft honderd leden, voor elke staat twee, ongeachte hun omvang en bevolkingsaantal. Deze regel is in de grondwet opgenomen om de kleinere staten enigszins te compenseren voor hun geringere aantal afgevaardigden in het Huis van Afgevaardigden.

Hoe wordt de datum voor de verkiezingen vastgesteld?

De wet bepaalt dat de tweejaarlijkse verkiezingen voor het Congres, net zoals de vierjaarlijkse presidentsverkiezingen, worden gehouden op de eerste dinsdag na de eerste maandag van november. Dit jaar is dat dus op dinsdag 6 november.

Hoe worden de Congresleden gekozen?

Elke twee jaar zijn er in november verkiezingen, de zogenoemde ”midterms”. Dan zit de termijn van de leden van het Huis van Afgevaardigden erop en moeten ze alle 435 opnieuw gekozen worden. Voor de senatoren geldt een zittingstermijn van zes jaar. Bij elke Congresverkiezing treedt een derde van de senatoren af.

Zijn het alleen verkiezingen voor het Congres?

Nee, in 39 staten worden ook gouverneursverkiezingen gehouden. Elk van de vijftig staten heeft een gouverneur, die aan het hoofd staat van de regering van die staat. Daarnaast moet vaak ook over benoemingen op lokaal of regionaal niveau gestemd worden, zoals voor de burgemeester, de sheriff of de brandweercommandant. Verder kunnen bij de verkiezingen ook plannen, wetsvoorstellen enzovoort ter beoordeling aan de kiezers worden voorgelegd. Even een stem uitbrengen, zoals in Nederland, is er vaak niet bij. Meestal moeten de kiezers tal van kruisjes zetten.

Wie mogen stemmen?

In de grondwet is bepaald dat iedere Amerikaanse burger van 18 jaar of ouder zijn stem mag uitbrengen. Uitgezonderd daarvan zijn de bewoners van de overzeese gebieden, zoals Puerto Rico, illegale immigranten, gedetineerden en ex-gedetineerden van wie de status van Amerikaans staatsburger is ingetrokken. Het uitsluiten van bepaalde etnische groepen is verboden. Dat staat expliciet in de Voting Rights Act, die in 1965 onder president Johnson werd ingevoerd. Die zegt dat het stemrecht niet aan burgers onthouden mag worden om redenen van ras, huidskleur of godsdienst.

Amerikaanse burgers die buiten de Verenigde Staten wonen, bezitten dezelfde rechten als burgers die in de VS wonen. Zij brengen per post hun stem uit in de staat waar ze hun laatste woonplaats in de Verenigde Staten hadden. In totaal zijn ongeveer 200 miljoen Amerikanen stemgerechtigd.

Waarom gaan veel burgers niet stemmen?

Bij elke verkiezing blijkt dat meer dan 40 procent van de burgers niet naar de stembus gaat. Dat heeft niet alleen te maken met gebrek aan interesse voor de politiek, maar ook met het feit dat men zich eerst moet registreren als kiezer voordat men zijn stem mag gaan uitbrengen. Die bepaling geldt in alle staten, uitgezonderd de staat North Dakota. Veel kiezers vinden dat de registratie te ingewikkeld en te tijdrovend is. Uit een opiniepeiling van het onderzoeksbureau Pew Research Center blijkt dat 22 procent van de kiezers zich nooit laat registreren. Die geringe bereidheid tot registratie wreekt zich doorgaans meer bij de midterms dan bij de presidentsverkiezingen. Het is verder bekend dat hoger opgeleiden zich verhoudingsgewijs vaker als kiezer registreren dan minder geschoolden.

Welke barrières zijn er nog meer?

De Voting Rights Act van 1965 verbood expliciet bepaalde praktijken om te voorkomen dat laaggeschoolden, vaak niet-blanken, gingen stemmen, zoals bijvoorbeeld de eis dat een kiezer moest kunnen lezen en schrijven. In de praktijk zijn er echter nog tal van andere manieren om bepaalde groepen burgers te hinderen in hun gang naar de stembus.

Elke staat is ook vrij om binnen de kaders van de landelijke wet eigen regels te hanteren. Zo kan men in de staat Oregon alleen per brief stemmen. Wie die te laat op de post doet, heeft pech. In New York geldt de verplichting om zich bij het uitbrengen van de stem met een rijbewijs te legitimeren. Weliswaar staat in de federale wet dat een kiezer zich moet legitimeren, maar nergens wordt gezegd dat dit alleen met een rijbewijs mag. In New York dus wel, met als gevolg dat een grote groep armen (opnieuw: veelal niet-blanken) dit niet kan. Die hebben namelijk geen rijbewijs. In sommige staten gaan de stembussen later open en sluiten ze eerder dan in andere staten, met als gevolg dat mensen die vroeg naar hun werk moeten niet kunnen stemmen. Dergelijke regels hebben duidelijk als doel bepaalde groepen uit te sluiten.

Zijn er nog andere manieren om de uitslag te beïnvloeden?

Zeker. Heel berucht is ”gerrymandering”. Elke tien jaar wordt bekeken of alle districten wel even groot zijn. Zo niet, dan moeten de grenzen worden aangepast. In de praktijk blijkt dit een handig middel te zijn voor de partij met de meerderheid om de districtsgrenzen zo te trekken dat er een gunstige verkiezingsuitslag uitkomt. Door grenzen (soms heel minimaal) te wijzigen, kun je ervoor zorgen dat je zelf voldoende stemmen binnenhaalt, maar je tegenstander het onderspit moet delven. Dankzij allerlei computerdata over kiezers kan heel nauwkeurig worden bepaald hoe de grenzen zo voordelig mogelijk getrokken kunnen worden. Dit leidt soms tot heel onlogische grenzen. Gouverneur Gerry van de staat Massachusetts was in 1812 de politicus die als eerste zo’n grillig district liet tekenen. Dat kwam hem het beste uit. Het had de vorm van een salamander. Vandaar dat deze praktijk gerrymandering wordt genoemd. Politicologen noemen deze praktijk „het gif van de Amerikaanse democratie.”

Wat is het politiek belang van de Congresverkiezingen?

De Congresverkiezingen die halverwege een ambtstermijn van een president worden gehouden, gelden algemeen als een test voor het presidentieel beleid. Als de meerderheid van de bevolking daarover tevreden is, wint de partij van de zittende president. Is men ontevreden, dan verliest hij. Daarnaast speelt dat kiezers van de oppositie vaak meer gemotiveerd zijn om te gaan stemmen dan die van de zittende partij. Op dit moment hebben de Republikeinen in beide afdelingen van het Congres de meerderheid, zij het dat die in de Senaat heel minimaal is. De zorg van Trump is nu dat hij deze in november verliest. Dat is ook niet uitgesloten. Als dat gebeurt, krijgt hij het de komende twee jaar erg moeilijk bij het doorvoeren van zijn plannen.