Volgens Tom van der Spek (63), senior meteoroloog bij MeteoGroup, zijn tropische stormen ten zuiden van Europa verantwoordelijk voor de warmte van de afgelopen dagen. „Voor deze cyclonen uit wordt warme lucht naar het noorden getransporteerd. In Spanje, Portugal en Zuid-Frankrijk was het in september ook al uitzonderlijk warm. Vanuit die landen stroomt een warme zuidenwind naar Nederland.”

De zuidelijke stroming zorgde er de afgelopen dagen voor dat het kwik regelmatig recordhoogten bereikte. In het Limburgse Ell was het maandag 25,4 graden. Voor de vijfde dag op rij was het er warmer dan 20 graden. Tot nu toe hield Eindhoven het dagrecord, met 24,9 graden op 15 oktober 1990. Sinds het begin van het jaar zijn er al 130 warme dagen geweest. Het oude record stamde uit 2003, met 116 warme dagen.

Lees ook

Weer warmte-dagrecord aan diggelen

Hoe abnormaal zijn deze temperaturen voor deze tijd van het jaar?

„Normaal gesproken koelt het in oktober met ongeveer 3 graden af. De temperatuur aan het begin van de maand is een stuk hoger dan die aan het eind van de maand. Dat is dit jaar niet het geval. Het weerstation in De Bilt heeft tussen 11 en 20 oktober vijf dagen met recordwarmte gemeten. De temperatuur komt dan hoger uit dan voor de tijd van het jaar gebruikelijk is. De Bilt meet sinds 1901 de temperaturen, en registreerde voor de periode 11 en 20 oktober in al die jaren in totaal tien recorddagen. Dat vijf daarvan uit dit jaar komen, is extreem te noemen.”

Welke gevolgen heeft de warmte voor de natuur?

„De natuur is nu in de war. Bijen worden bijvoorbeeld weer actief, terwijl ze normaal gesproken nauwelijks nog te zien zijn in oktober. Deze kortdurende warmte heeft maar een tijdelijk effect op de natuur. Op de langere termijn zullen bepaalde planten en dieren die nu alleen in Zuid-Europa voorkomen, zich in ons land kunnen gaan vestigen. De tijgermug is nu al aan een opmars bezig. Die kwam zo nu en dan mee in een bananendoos. In het verleden was Nederland te koud voor de mug. Als het warmer blijft, kan hij zich hier gaan vestigen. Met alle risico’s van dien voor de volksgezondheid.”

Welke gevolgen zijn er voor de landbouw?

„Ik denk dat de warmte van de afgelopen dagen geen directe gevolgen voor de landbouw heeft. Alles gaat nu in ruste omdat het winter wordt. De afgelopen zomer was de droogte het grootste probleem. Als de grondwaterstand laag blijft, zullen de boeren volgend jaar een droge start hebben. Ze beginnen dan eigenlijk met een regenton die al voor driekwart leeg is. De hele boel droogt uit. Bomen en gras kunnen best wat hebben, maar akkerland niet. Er blijft water nodig.”

In hoeverre heeft de warmte in oktober te maken met klimaatverandering?

„Ik denk dat we daar niet omheen kunnen. Een incidentele warme dag mag niet aan klimaatverandering worden toegeschreven. De kans op een recordwarmte is wel groter wanneer de aarde opwarmt. Hoewel we in september ook een kouderecord hebben gehad. Tegen één kouderecord staan negen warmterecords.”

Nederland heeft een zeer warme en droge zomer achter de rug. Hoe staat het nu met het watertekort?

„Het neerslagtekort is nog steeds niet aangevuld. Augustus en september waren weliswaar niet droog, maar er viel niet genoeg regen om het tekort aan te vullen. Het waterpeil in veel rivieren is ook nog steeds laag. De Rijn en de Maas, een echte regenrivier, hebben allebei een recordlaag peil. Door de Maas stroomt nu 30 kubieke meter per seconde, terwijl er normaal in deze tijd van het jaar 100 kubieke meter per seconde doorheen gaat.”

Wat voor winter kunnen we verwachten?

„Dat kan ik nu moeilijk voorspellen. Het weer heeft geen geheugen. Vaak is er geen verband tussen bijvoorbeeld een droge zomer en een natte winter. Er zijn wel experimentele seizoensverwachtingen. Die voorspellen dat de winter aan de koude kant zal zijn, door hogedrukgebieden die zich boven Scandinavië bevinden. Dat zou in Nederland kunnen zorgen voor een oostenwind. Koud en droog dus. De kans dat de experimentele seizoensverwachting uitkomt, is ongeveer 60 procent. Het kan dus eigenlijk nog alle kanten op.”