De CSU in Beieren is de zusterpartij van de CDU van bondskanselier Merkel. In Berlijn trekken beide partijen samen op in een gezamenlijke CDU/CSU-fractie. De afgelopen jaren was er echter veel strijd tussen beide bloedgroepen. Kanselier Merkel en CSU-leider Seehofer streden vooral over het immigratiebeleid.

De CSU verloor zondag 10,4 procent van de stemmen en zakte naar 37,3 procent. Veel van de stemmen gingen naar de Groenen, die verdubbelden van 8,6 naar 17,8 procent. De Groenen kwam nog nooit eerder boven de 10 procent uit, maar zijn nu ineens de tweede partij geworden.

De sociaaldemocratische SPD verloor ruim de helft van haar aanhang en kwam uit op een laagterecord van 9,5 procent. De SPD heeft nu de vijfde plaats in Beieren. Zelfs de nieuwkomer in het Beierse parlement, de rechtse Alternative für Deutschland (AfD), is met 10,3 procent nog groter. Dat geldt ook voor de Freie Wähler (vrije kiezers), die 11,5 procent hebben.

Strikt genomen is de 37 procent voor de CSU geen laagterecord, omdat de partij ook in 1950 op 27 bleef hangen. Maar sindsdien scoorde de partij altijd hoger. Van 1962 tot 2008 had de partij in het parlement altijd de absolute meerderheid. In 2008 volgde één periode in een coalitie (met de FDP). In 2013 herstelde de partij weer de absolute meerderheid.

Media gaan ervan uit dat de huidige CSU-premier in Beieren, Markus Söder, maandag het gesprek zoekt met de Freie Wähler.

Beieren is de op een na grootste deelstaat van Duitsland. Qua (politieke) cultuur onderscheidt het zich van de rest van Duitsland.

Merkel

De uitslag is niet alleen gevoelig in Beieren, maar evenzeer in de federale hoofdstad Berlijn. De situatie kan namelijk zorgen voor instabiliteit in de regering van bondskanselier Merkel.

De afgelopen weken werd in de media al gespeculeerd over de vraag welk CSU-kopstuk zou moeten worden gestraft voor dit verlies. Is dat de deelstaatpremier Söder of de leider van de CSU in Berlijn, Horst Seehofer? Seehofer was namelijk tot voor kort premier van Beieren en bovendien is hij degene die de afgelopen tijd voor spanning in de CDU/CSU-SPD-coalitie in Berlijn zorgde.

Tussen Merkel en Seehofer bestaat al sinds de zomer van 2015 vrij openlijke onmin. De CSU heeft het de bondskanselier erg kwalijk genomen dat zij op zeker moment de grenzen opende voor grote groepen vluchtelingen die vanuit Hongarije Beieren binnenkwamen. De CSU wil de grenzen zo veel mogelijk dicht houden. Afgelopen zomer ging het conflict tussen Merkel en Seehofer over de vraag of onwettige immigranten zouden mogen worden teruggestuurd.

Tijdperk

De uitslag in Beieren kan ook worden gezien als het naderende einde van het tijdperk-Merkel. De CDU/CSU kelderde vorig jaar bij de Bondsdagverkiezingen al van 41 naar 32 procent. Mede door de migratiecrisis was Angela Merkel binnen haar eigen partij al niet meer onomstreden. Bij de kiezer bleef ze echter populair, waardoor ze zich voor de vierde keer kandideerde.

Bij de keus van de fractievoorzitter stemde de CDU/CSU-afgevaardigden enkele weken geleden niet voor de zittende Volker Kauder –die Merkels voorkeur had– maar de nieuweling Ralph Brinkhaus. Dat is een signaal dat de fractie niet langer vanzelfsprekende de kant uitgaat die Merkel wijst. Zwaar weer in de komende weken is daarom niet uitgesloten.