System 001 is een 600 meter lange veegarm. Die vertrok een maand geleden uit de haven van San Francisco. Eerst werd hij voor de kust uitgebreid getest. „We hebben onder meer gekeken of hij goed in zijn vorm, van een C, kwam en of hij die vorm vasthield. Ook wilden we weten of hij meebewoog met de wind en de golven. We hebben hem uit positie gedraaid en gekeken hoe hij zich heroriënteerde. We hebben boeien in het water geplaatst om te testen waar het opgeveegde plastic zich ophoopt”, zegt Lonneke Holierhoek van The Ocean Cleanup. De conclusie: „Het kon bijna niet beter, het ging perfect, we zijn tevreden over hoe hij zich gedroeg.”

Begin deze maand besloot The Ocean Cleanup daarom „dat we door kunnen naar het echte werk, daar waar het plastic ligt”, zoals Holierhoek het verwoordt. Vermoedelijk maandagochtend (Nederlandse tijd) komt de veegarm daar aan, zo’n 2000 kilometer ten westen van San Francisco. Na een paar laatste voorbereidingen kan hij aan de slag.

De Great Pacific Garbage Patch, de nieuwe werkplek van de zeebezem, is een drijvende vuilnisbelt tussen Californië en Hawaï, die drie keer zo groot is als Frankrijk. Er dobberen naar schatting 1800 miljard stukken afval, die bij elkaar ongeveer 80 miljoen kilo wegen. De afgelopen dagen voer de veegarm, voortgetrokken door een sleepboot, al door de uitlopers van het plastic. „Het afval is met het blote oog te zien. Dat blijft schokkend. Er was wel enige verontwaardiging. Het team zag veel mooie dieren, zoals goudmakrelen en blauwvoetgenten. En dan zie je allemaal plastic drijven en weet je dat er zoveel beesten zijn die dat eten.”

De eerste maanden blijven er constant mensen bij de ‘bezem’. Wanneer die genoeg afval heeft opgeveegd, komt een schip om het puin op te scheppen en af te voeren. „Volgend voorjaar willen we hem alleen laten. Maar we gaan er dan nog regelmatig naartoe en er zijn bijvoorbeeld onderwatercamera’s, dus we kunnen hem in de gaten houden.”

Sceptici zeggen dat de arm de afvalberg niet kan oplossen. Holierhoek reageert: „Wij beweren ook niet dat dit project de oplossing voor alles is. Er moeten meer dingen gebeuren, zoals preventie. Maar het plastic dat er al drijft, moet wel opgeruimd worden. Want na verloop van tijd brokkelt het af. En die kleinere stukjes zijn moeilijk op te ruimen en makkelijk op te eten door dieren.”