Van Hofwegen: Muziek van Van Noordt sluit naadloos aan bij praktijk GG
Ooit vatte Chiel Jan van Hofwegen het plan op om het complete ”Tabulatuur-boeck van Psalmen en Fantasyen” uit 1659 van Anthoni van Noordt (1619-1675) op te nemen. „Eerst had ik niet zo veel grip op die muziek”, zegt hij. „Totdat Driestar educatief met de Vereniging Organisten Gereformeerde Gemeenten in Gouda een symposium belegde rond dit ”Tabulatuur-boeck”.” Initiatiefnemer van dat symposium was muziekdocent Jaap den Hertog (1951-2012). Deze ontdekte in 1987 een exemplaar van het origineel en promoveerde in 2009 op Van Noordt.
Van Hofwegen parkeerde zijn plan toen bleek dat Gerard de Wit ook bezig was met het opnemen van het ”Tabulatuur-boeck”. „Tot Excellent Recordings me benaderde voor een cd-opname. Toen heb ik mijn plan nieuw leven ingeblazen.” In 2016 maakte hij de opnamen op het Duyschotorgel in de dorpskerk van Hendrik-Ido-Ambacht. „Met de uitgave ervan heb ik gewacht, omdat Gerard de Wit eind 2017 zijn brede familieklankdocument rond Van Noordt uitbracht.”
De muziek van Van Noordt komt volgens de musicus uit Alblasserdam het best tot haar recht op een orgel in middentoonstemming. Het Duyschotorgel in Ambacht heeft die met een gemodificeerde stemming bijna. „Omdat Van Noordt zijn muziek vooral bestemde voor een groot stadsorgel, was ik op het Duyschotorgel wel enigszins beperkt. Hier en daar moest ik trucjes uithalen.”
Er is gespeculeerd over de vraag waarvoor Van Noord zijn variaties over de tien psalmen bedoelde. Van Hofwegen is er zeker van dat de Amsterdamse organist die voor kerkelijk gebruik schreef. In het woord vooraf schrijft Van Noordt dat hij het boek uitgeeft „ter bevordering der Speelkonste.” Volgens Van Hofwegen heeft dat meer betrekking op de ”Fantasyen”. Hij maakt er dan ook geen geheim van dat sommige psalmvariaties goed dienst kunnen doen in de eredienst. „Het is literatuur die naadloos aansluit bij de praktijk in de Gereformeerde Gemeenten”, schreef hij in het VOGG-blad Kerk en Muziek.
Van Hofwegen noemt het ”Tabulatuur-boeck” qua stijl homogeen, maar wat betreft inhoud veelkleurig en divers. De veelgespeelde Psalm 24 springt er volgens hem echt uit. „Het lijkt of Van Noordt hier wat loskomt van de renaissance.” Het hele boek bevat meer dan 700 verschillende motieven. Een motief wordt binnen een psalmvers meerdere keren toegepast. Wie dat ontdekt, krijg volgens Van Hofwegen als speler meer muzikale greep op de materie.
De volgorde waarin Van Noordt de psalmen ordent, is merkwaardig. Eerst Psalm 15, dan 38, daarna 6, enzovoorts. Den Hertog schrijft die ordening toe aan een theologische keus: aanvechting, uitverkiezing, geloofsvertrouwen. „Je zou de keus voor de verzen van deze psalmen een muzikale catechismus kunnen noemen volgens het stramien: ellende, verlossing en dankbaarheid”, aldus Den Hertog.
Vrijdag 12 oktober presenteert Van Hofwegen de dubbel-cd tijdens een concert (aanvang 20.00 uur) in de dorpskerk van Hendrik-Ido-Ambacht.
