Waarom houden drank en drugs mij in hun greep? Is dat Gods wil en kan Hij mij helpen van mijn verslaving af te komen? Voor veel cliënten van De Hoop zijn dergelijke vragen nauw met elkaar verweven, zo is Teerds’ ervaring. Mede om die reden focussen de hulpverleners van de christelijke instelling tijdens de behandeling nooit alleen op het in kaart brengen van iemands middelengebruik of psychisch welbevinden, stelt de psycholoog, die sinds 2006 is verbonden aan De Hoop. „Het is bij ons al jaren de praktijk om ook mee te wegen hoe iemand denkt over het doel van het leven en hoe hij of zij het geloof beleeft.”

Nieuwe impuls

De oprichting van het Kennisinstituut christelijke ggz, een initiatief van De Hoop en Eleos, gaf de bezinning op de hulpverlening vier jaar geleden een nieuwe impuls. Teerds werd tijdens zijn opleiding tot specialist wekelijks enkele dagdelen vrijgesteld om te onderzoeken hoe gegevens over de religieuze beleving van cliënten het beste konden worden verzameld, geanalyseerd en teruggekoppeld. „Nog grondiger en systematischer dan tot dusver gebeurde”, is zijn conclusie na het afronden van de voorstudie.

Tijdens de onderzoeksperiode brachten de door Teerds aangestuurde psychologen voor het starten van de behandeling de geloofs- en spiritualiteitsbeleving van cliënten met een aantal meetinstrumenten in kaart. Ze gebruikten daarvoor een aantal samenhangende stellingen. Sommige waren positief geformuleerd, zoals: „Ik zie uit naar Gods hulp en leiding.” Andere waren negatief getoonzet, bijvoorbeeld: „Ik worstel met de vraag of God mij verlaten heeft.” Zes maanden later werd bij iedere patiënt gemeten of diens psychische klachten waren afgenomen, of juist toegenomen gedurende de behandeling. „Met soms verrassende uitkomsten”, vertelt Teerds.

Sceptischer

Wie bij aanvang van de therapie geen noemenswaardige psychische klachten heeft én tegelijkertijd blijk geeft van een negatieve geloofsbeleving, komt doorgaans beter uit de behandeling dan een patiënt die religie juist positief waardeert. Teerds: „Mogelijk staan deze patiënten sceptischer tegenover God en het hogere en voelen ze zich daar goed bij. Een andere verklaring is dat ze negatieve gevoelens tegenover hun medemensen verplaatsen naar het hogere, of naar God, als een soort overlevingsstrategie.”

Patiënten die geloof en religie vooral negatief beleefden én bij aanvang van de hulpverlening al gebukt gingen onder psychische klachten, kwamen slechter uit de behandeling: gedurende de zes maanden namen hun klachten alleen maar toe. „Ze lijden op twee fronten”, is Teerds’ voorlopige conclusie. „Er lijkt bij hen zowel van een psychische als van een religieuze worsteling sprake te zijn.”

Maatwerk

De vraag welk vervolg te geven aan de uitkomsten van Teerds’ onderzoek kwam donderdag aan bod tijdens een congres dat De Hoop in Dordrecht organiseerde voor vakgenoten. Teerds: „Het evalueren van iemands geloofsbeleving moet standaard een plek krijgen in de diagnostiek. Alleen dan kun je er gedurende de behandeling bij de patiënt op terugkomen. Als iemand zowel in psychisch als in religieus opzicht een worsteling doormaakt, is het voor de behandelaar zaak daar zo vroeg mogelijk zicht op te krijgen. Het begeleiden van deze patiënten vergt maatwerk, daarom moeten we nagaan hoe ons behandelaanbod nog verder kan worden geoptimaliseerd.”

Als psycholoog wil ik geloven in wat ik doe en doen wat ik geloof, zegt Teerds. „Uiteindelijk gaat het erom dat we ons bij De Hoop inspannen om mensen op weg te helpen naar een nieuw leven en, mocht het zo zijn, ook naar het leven met een hoofdletter.”