Er hing al iets in de lucht toen Lahav Shani (27) twee jaar geleden voor het eerst het podium opliep voor zijn allereerste repetitie met het Rotterdams Philharmonisch Orkest. „Ik voelde mij enorm op mijn gemak. Er was iets bijzonders aan de houding van de musici. Normaal heb je enige tijd nodig om aan elkaar te wennen, maar hier ontstond direct een explosie aan energie en emotie. En dat was nog maar het begin. De orkestmusici bleken ontzettend gretig. Het was liefde op het eerste gezicht en wat later bleek: het was wederzijds!”

Ongelofelijk bevoorrecht

Gaat een carrière niet veel te snel als je op je 27e al voor de beste orkesten van de wereld staat? „Nee, te snel gaat het niet. Ik voel mij wel ongelofelijk bevoorrecht. Ik ben blij dat ik de beste orkesten van de wereld mag dirigeren. Tijdens mijn studietijd stond ik voor minder goede orkesten en dat vond ik vele malen moeilijker. Natuurlijk ook omdat ik minder ervaren was. Ik heb sterk het gevoel dat de grote orkesten en ik dezelfde taal spreken. Met toporkesten kan ik op het hoogste niveau aan de muziek werken. Het is niet zo dat ik de musici zaken moet uitleggen, hen moet onderwijzen. Het draait er echt om het geheel bij elkaar te brengen. Hopelijk doe ik dat op de beste manier.”

Shani heeft een enorme bewondering voor het Rotterdams Philharmonisch Orkest. „Het is een orkest dat risico’s neemt. Alleen al omdat ze zo’n jong iemand als ik chef-dirigent laten worden. En dat deden ze eerder al bij mijn voorganger, Yannick Nézet-Séguin. Maar het is geen Rotterdamse bluf, geen gok. Ze gaan af op hun onderbuikgevoel. Tel daarbij op: de enorme flexibiliteit, het hoge energielevel en de uitmuntende kwaliteit. Die combinatie, dat maakt het Rotterdams Philharmonisch zo speciaal.”

#MeToo

De wereld van de klassieke muziek is de laatste tijd regelmatig opgeschrikt door #MeToo-affaires. Het Koninklijk Concertgebouworkest ontsloeg in augustus zijn chef-dirigent Daniele Gatti nadat hij werd beschuldigd van ongepast gedrag. Shani: „Alles wat ik van de kwestie-Gatti weet, heb ik vernomen uit de media. Daarom ben ik niet de juiste persoon om hier iets over te zeggen. Of de #MeToo-affaires de manier waarop ik met orkestleden omga heeft veranderd? Ik denk het niet, maar het zijn duidelijk zeer zorgwekkende situaties. Ik probeer altijd op een goede manier met de musici om te gaan, zo respectvol als ik maar kan zijn.”

Barenboim

Eind september wordt Lahav Shani de nieuwe chef-dirigent van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Bij zijn inauguratieconcert op 29 september neemt hij zijn leermeester Daniel Barenboim mee. „Barenboim en ik hebben een speciale band. Ook persoonlijk. We spelen samen vaak backgammon. Op muzikaal gebied is Barenboim de belangrijkste persoon voor mij. Op zijn uitnodiging heb ik ontelbare orkestrepetities van hem bijgewoond bij de Staatsoper in Berlijn. Ik heb op die manier geleerd wat je allemaal kunt bereiken met een orkest en op welke manier je dat voor elkaar kunt krijgen. Dat wil niet zeggen dat ik Barenboim ben ga na-apen. Zeker niet. We zijn verschillende mensen. Ook in muzikaal opzicht.”

Na zijn opleiding in zijn geboortestad Tel Aviv vervolgde Shani zijn studie in Berlijn. Hij woont er nog steeds. „In eerste instantie vertrok ik naar Berlijn om te studeren aan de Hochschule für Musik ”Hanns Eisler”. De andere reden was Berlijn zelf. Niet alleen omdat het erg leuk is om daar te wonen – dat is het zeer zeker. Maar vooral op muzikaal gebied is Berlijn een bruisende stad. Ik heb er niet alleen repetities van Barenboim kunnen bijwonen. Ook van Rattle, van Fischer en van al die andere grote dirigenten die de Duitse hoofdstad aandeden heb ik zo ongelofelijk veel geleerd. Dat was de manier waarop ik het vak heb geleerd. Eigenlijk op dezelfde manier als mijn leermeester Barenboim destijds.”

Energiek

Rotterdam is volgens Shani een heel relaxte stad. „Er is een enorme diversiteit aan mensen en dat maakt de stad energiek. Ik houd van de stad zoals die geworden is na het vreselijke bombardement in 1940: een moderne, bruisende stad. Rotterdam is een stad met een moeilijke geschiedenis, maar het heeft die met succes overwonnen. Het Rotterdams Philharmonisch Orkest is daar een belangrijk bewijs van. Een orkest van wereldformaat terwijl de stad in puin lag. En dat is niet eens zo heel lang geleden. Een zeer krachtig statement!”

Of hij de Nederlandse taal gaat leren? „Ik versta er al veel van. Nederlands lijkt veel op Duits. Maar ik kan nog niet in het Nederlands reageren.”

Kamermuziek

In juni 2017 debuteerde Shani bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest, als dirigent en als pianosolist. Dat de Rotterdammers hem vaker zullen meemaken in deze dubbelrol staat vast. Hij zal het orkest dan vanachter de piano dirigeren.

Maar naast al het symfonische geweld zoekt Shani ook de intimiteit van de kamermuziek. „We zijn hier in Rotterdam het format van het concert aan het onderzoeken. We zullen soms wat veranderen en het een en ander toevoegen aan de traditionele concertavonden. Ik speel dan bijvoorbeeld vooruitlopend op het hoofdprogramma samen met enkele orkestleden een kamermuziekprogramma met muziek van dezelfde componisten. Dat moeten interessante extra’s zijn voor mensen die nieuwsgierig zijn naar wat een componist naast symfonieën en soloconcerten nog meer gemaakt heeft. We spelen bijvoorbeeld voorafgaand aan een symfonie van Schubert ook diens zogenoemde Forellenkwintet. Het publiek zal dan de symfonie ook beter begrijpen.”

Het cv van Shani vertoont ook een carrière als contrabassist. „Op de high school konden leerlingen kiezen: zingen in het koor of spelen in het orkest. Er was al een pianist die het koor begeleidde, dus ik zou moeten gaan zingen. Daar had ik geen zin in. Daarom ben ik contrabas gaan spelen. Het instrument was mijn toegang tot het orkest.”

Israëlische keuken

Shani woont ondertussen ruim negen jaar in Berlijn, maar zijn geboortestad Tel Aviv blijft trekken. „Ik voel mij honderd procent Israëliër. Tot mijn 21e heb ik in Israël gewoond en mijn hele familie woont er nog steeds. Zoals de meeste Joden ben ik seculier opgevoed. Wel vieren we de belangrijke joodse feestdagen en deed ik mijn bar mitswa. Ik ben dol op de Israëlische keuken. Salades, tahin, hummus. Als ik thuis ben, maak ik het dagelijks.”

Is dirigent zijn niet een heel eenzaam bestaan? Shani: „De reden dat ik dirigent ben geworden, is dat ik met meer mensen muziek wil maken. Ik houd ervan om tussen de mensen te zijn. Anders zou ik wel alleen pianorecitals geven. Natuurlijk, ik ontvang veel energie op het podium van de musici en het publiek. Die waardering en aandacht is fijn en goed. Maar daarna ben ik weer alleen op mijn hotelkamer. Ja, daar gaapt wel een grote kloof tussen. Maar ik kan met beide situaties wel omgaan. Het is een kunst om je enerzijds niet te laten vergiftigen door al die de aandacht, liefde en waardering tijdens de concerten en anderzijds niet depressief te worden van de eenzame momenten.”

Lahav Shani

Lahav Shani (1989) werd in Tel Aviv geboren als zoon van een koordirigent. Hij begon op 6-jarige leeftijd zijn pianostudie bij Hannah Shalgi en kreeg daarna les van Arie Vardi aan de Buchmann-Mehta Muziekschool in zijn geboortestad. Hij vervolgde zijn studies aan de Hochschule für Musik ”Hanns Eisler” in Berlijn bij prof. Christian Ehwald (orkestdirectie) en prof. Fabio Bidini (piano), met coaching door Daniel Barenboim.

Deze maand volgt hij Yannick Nézet-Séguin op als vaste dirigent van het Rotterdams Philharmonisch Orkest (RPhO), voor twaalf weken per seizoen. Het RPhO wordt zijn eerste ‘eigen’ orkest. Shani wordt daarmee de jongste chef-dirigent in de geschiedenis van het orkest.

Zijn doorbraak als dirigent volgde toen Shani in 2013 het internationale Gustav Mahler-dirigentenconcours in Bamberg won. Enkele maanden daarna dirigeerde hij de seizoensopening van het Israel Philharmonic Orchestra, waarmee hij al eerder had opgetreden als pianosolist en als contrabassist. Andere opzienbarende debuten volgden snel, onder meer bij de Staatskapelle Berlin en de Wiener Philharmoniker.

Als gastdirigent werkt Shani inmiddels met de meest vooraanstaande orkesten ter wereld. Hij is vaste gastdirigent van de Wiener Symphoniker. In 2020 treedt hij aan als chef-dirigent van het Israel Philharmonic Orchestra.