De karakteristieke gereformeerde kerk zonder toren staat sinds 1932 aan een hofje langs de Turfmarkt. Sindsdien is er gepreekt, gebeden en gezongen, van zondag tot zondag. Er zijn ontelbare kinderen gedoopt. Hier zijn mensen in het huwelijk bevestigd en bij het levenseinde vanuit deze kerk uitgedragen naar het graf. Na de totstandkoming van de Protestantse Kerk in Nederland in 2004 raakte de kerk overbodig. Sinds 2006 staat ze leeg. Volgend jaar wordt er op de vrijgekomen plaats een appartementencomplex gebouwd.

Binnenverbanders

De houten vloeren zijn al uit de kerk verwijderd. De glas-in-loodramen zijn verdwenen. Hier en daar is de gevel ernstig gescheurd. Het pijporgel verhuisde tien jaar geleden naar een rooms-katholieke kerk in het dorp Vukovar in Kroatië.

De Turfmarktkerk werd van 1984 tot 1993 ook gebruikt door de plaatselijke gereformeerde gemeente in Nederland (binnen verband), toen de gereformeerde gemeente in Nederland (buiten verband) na de scheuring van 1980 aan het Stationsplein kerkte.

E. D. van Harten, nu ouderling van de gereformeerde gemeente in Nederland aan de Gerbrandyweg, heeft in die ruim negen jaar iedere zondag in de Turfmarktkerk gekerkt. Nu staat hij er stil naar te kijken. De voorgevel gaat schuil achter blauwe netten, steigers en hekwerk. Overal liggen buizen en gereedschappen. Boven de achterdeur staat nog ”Eben Haëzer”: Tot hiertoe heeft ons de Heere geholpen.

Van Harten: „De Heere heeft het die negen jaren met de gemeente uitwendig wel gemaakt. En ook inwendig mocht er weleens spijze zijn in Zijn huis, al was het vaak onder een gelezen preek.”

De herinneringen zijn vele: „Vanuit de consistorie moesten we een trapje van vijf treden op naar de kerkzaal. Er waren gebrandschilderde ramen met daarin de stadsspreuk van Gouda. Het plafond was roodgeverfd. Er waren drie galerijen. Ik vermoed dat er wel zo’n duizend mensen in konden.”

Het gaat Van Harten wel aan het hart dat de kerk platgaat. „Als er een godshuis wordt afgebroken, dan doet dat wel wat met je. Ik weet wel, het is maar hout en steen, dit is geen heilig gebouw of zo, maar de Heere heeft hier Zijn zegen willen verbinden aan de prediking van het Woord. Dat is nu echt voorbij.”

Liever stadspark

De buurt rond de kerk heeft nog ernstige pogingen gedaan om sloop van de kerk te voorkomen. De bouwkundige staat van het gebouw bleek echter zo slecht te zijn, dat de kerk niet te redden was. Omwonenden zagen vervolgens een hoog appartementengebouw op dit binnenstadsterrein niet zitten. Men had liever een groen stadsparkje.

Naast de kerk woont de huidige eigenaar, Khalid Boutachekourt, eigenaar van adviesbureau Publinc. Boutachekourt zegt dat nog onderzocht wordt hoe hoog het appartementencomplex zal worden. De hoogte van de kerk is nu 21 meter. „We willen wel voor honderd procent binnen de lijntjes kleuren, dus niets anders doen dan datgene wat het bestemmingsplan hier toestaat.”

Een buurtbewoner die aan de Turfmarkt staat te kijken („nee, geen naam in de krant”), zegt het jammer te vinden dat de kerk verdwijnt. „Ik ben onkerkelijk, ben ook nog nooit binnen in die kerk geweest, maar we moeten wel zuinig zijn op de geschiedenis. Heel jammer dat dit gebouw wordt gesloopt. Vele jaren zag ik zondagsmorgens de mensen naar de kerk gaan. Voor hen lijkt me dit emotioneel best zwaar.”

Aan de overkant van de gracht, naast het kerkgebouw van de vrije evangelische gemeente, woont Hans. Hem spijt het ook dat de voormalige gereformeerde kerk verdwijnt. „We hebben al zolang we hier wonen uitzicht op deze kerk. Ik ben bang dat een appartementencomplex op die plek voor deze stadsbuurt te hoog gaat worden. Maar als ik het goed begrepen heb, is sloop nu wel een voldongen feit.”

Lees ook in Digibron:

Toch sloop Turfmarktkerk Gouda (Reformatorisch Dagblad, 25-07-2017)

„Goudse Turfmarktkerk te slecht om te verbouwen” (Reformatorisch Dagblad, 31-03-2016)

Donkerbruine balken in lege Turfmarktkerk (Reformatorisch Dagblad, 26-01-2017)