Rosj Hasjana geldt als aftrap van de grote Joodse najaarsfeesten. Over tien dagen is het Jom Kipoer, Grote Verzoendag. Niet lang daarna, van 24 tot 30 september, vieren Joden Soekot (Loofhuttenfeest).

In Jeruzalem is het in deze tijd een drukte van belang. Joden van over de hele wereld komen naar de stad om hier samen met familie de feesten te vieren (zie Deuteronomium 16:16).

Rosj Hasjana wordt gevierd op de eerste dag van de maand tisjri. Het feest werpt zijn schaduw echter vooruit. Met Rosj Hasjana beginnen namelijk de ”Tien geduchte dagen”. In deze periode liggen volgens de Joodse traditie in de hemel de boeken opengeslagen (zie Openbaring 13:8). God beoordeelt de komende dagen ieders leven en zal, afhankelijk van Zijn bevindingen, op Jom Kipoer vastleggen hoe het nieuwe jaar voor ieder individu zal verlopen.

Een religieuze Jood is zich zeer bewust van de ernst van deze handeling. Daarom doet hij al in de maand voorafgaand aan Rosj Hasjana aan uitvoerig zelfonderzoek. In de synagoge wordt in speciale gebeden (de zogenoemde selihot) gesmeekt om vergiffenis. Daarbij pleit men op Gods beloften en deugden zoals die beschreven staan in Exodus 34:6-7.

Rosj Hasjana zou geen Joods feest zijn als het niet gepaard ging met de nodige rituelen. Vanwege het dubbele karakter van het feest –enerzijds vreugde om het nieuwe jaar, anderzijds ingetogenheid vanwege het begin van de Tien geduchte dagen– zijn de rituelen divers. Een veelvoorkomend vreugdevol gebruik is het nuttigen van in honing gedoopte stukjes appel. De symboliek: moge het een zoet nieuw jaar worden! Verder zijn de gevlochten feestbroden tijdens Rosj Hasjana rond gebakken, zoals een jaar cyclisch van aard is.

De rituelen die te maken hebben met bekering en oordeel zijn dominanter. In de synagogen wordt maandag en dinsdag maar liefst 100 keer op de sjofar, een ramshoorn, geblazen. Het geluid roept op tot bekering en herinnert aan het komende oordeel (zie 1 Thessalonicenzen 4:16).

Veel (ultra)orthodoxe Joden passen hun outfit aan. Daarbij komt verschil in afkomst openbaar. Asjkenazische Joden dragen zwarte kleding als teken van verootmoediging en schuldbesef. Sefardische Joden hullen zich in het wit. Sommige rabbijnen stellen dat de witte outfit verwijst naar puurheid en reinheid. Anderen leggen uit dat de witte mantel het doodshemd symboliseert. De indringende boodschap die van dit hemd uitgaat: Bekeer je!

Treffend zijn de woorden waarmee Joden elkaar dezer dagen groeten. In plaats van het gangbare „Hoe gaat het met je?” klinkt de wens: „Een goede inschrijving en verzegeling”, namelijk in het boek des levens. Sjana Tova! Een goed, zoet nieuwjaar!

De auteur werkt in Jeruzalem als Israëlconsulent voor het Centrum voor Israëlstudies (hetcis.nl). Een jaar lang schrijft hij op elke Joodse feestdag een bijdrage. Deel 1: Rosj Hasjana.