Dat heeft het Europees Hof van Justitie in Luxemburg dinsdag geoordeeld na een klacht over het pact. De Europese Commissie, het dagelijks EU–bestuur dat de zaak had aangespannen, heeft daarmee een flink deel van haar macht heroverd op de ministers.

De ministers moeten voortaan, als ze de begrotingstekorten in een EU–land aanpakken, altijd samenwerken met de Commissie. Voorzitter Prodi reageerde verheugd. „Het Hof bevestigt de visie van de Commissie over de rol van de Commissie en de EU–ministerraad", zei hij.

Het Hof moest zich uitspreken over de knetterende Europese ruzie van afgelopen november. Toen was er geen vereiste meerderheid bij de EU–ministers van Financiën om Duitsland en Frankrijk aan te pakken voor de grote gaten in hun begrotingen. Hoge tekorten kunnen op termijn de economie van alle eurolanden schaden. Maar in plaats van met boetes te dreigen, kwamen de ministers met een zwakke verklaring, tot verdriet van Nederland.

Het Hof heeft een streep gehaald voor die verklaring, waarin een jaren slepende procedure tegen Duitsland en Frankrijk werd opgeschort. „Een dergelijk besluit tot opschorting is in strijd met artikel 104 van het Europees Verdrag", aldus het Hof.

De Europese Commissie heeft echter op een belangrijk punt niet haar zin gekregen. Volgens het Hof kunnen de Europese ministers niet worden verplicht om strenge aanbevelingen en boetes op te leggen aan landen met hoge tekorten. Ze kunnen voorstellen van de Commissie wijzigen, of volledig wegstemmen. In dat laatste geval wordt de procedure feitelijk stilgelegd, erkent het Hof.

Het is dan ook onduidelijk wat er nu met Duitsland en Frankijk moet gebeuren, de landen waar het allemaal om begonnen was. „De Commissie zal samen met de EU–ministers bekijken hoe we een bevredigende oplossing kunnen vinden binnen het kader van het pact", aldus Prodi. Hoge ambtenaren van de Commissie zeiden echter nog niet te weten hoe die oplossing luidt. Wel suggereerde een van hen dat er nu misschien wel voldoende steun is voor een strenge aanpak, omdat er sinds de uitbreiding van de EU 25 ministers zijn in plaats van vijftien.

Of ooit een land een boete zal moeten betalen voor het schenden van de begrotingsregels, is zeer de vraag. Minister Zalm, momenteel voorzitter van de EU–ministerraad voor Financiën, zei niet te weten wat er gebeurt als ministers en Commissie er samen niet uitkomen. „Dan komen we in een terra incognita."

De Duitse minister Eichel legde die onduidelijkheid in zijn eigen voordeel uit. „De ministers zijn en blijven de baas over de procedures bij begrotingstekorten", concludeerde hij nuchter.

Van verscheidene kanten wordt het vonnis aangegrepen om het stabiliteitspact, waarover al menig ruzie in Brussel is uitgevochten, aan te passen. Zalm wil dat voortaan meer rekening wordt gehouden met de totale overheidsschuld van een land in problemen. Ook Prodi wil, samen met de ministers en de Europese Centrale Bank, komen tot een „versterking en verduidelijking van de uitvoering van het stabiliteitspact".